Fructose-intolerantie: beschrijving
Fructose-intolerantie is een vorm van voedselintolerantie. Getroffen personen tolereren fructose slechts in beperkte mate of helemaal niet. Er zijn twee vormen van de stofwisselingsstoornis: fructosemalabsorptie en erfelijke fructose-intolerantie:
Verschillende vormen van fructose-intolerantie.
Fructose malabsorptie
Volgens de Allergie-informatiedienst komt fructose-malabsorptie relatief vaak voor: in Europa en Noord-Amerika treft het ongeveer één op de drie volwassenen en twee op de drie jonge kinderen.
Malabsorptie van fructose kan in de loop van het leven verdwijnen. Of het kan worden beheerd met een aangepast dieet (laag fructose, afhankelijk van de individuele tolerantie).
Erfelijke fructose-intolerantie (HFI)
Dit potentieel levensbedreigende defect in het fructosemetabolisme treedt al op in de kindertijd. Zelfs kleine hoeveelheden fructose kunnen bij getroffen personen ernstige gezondheidscomplicaties (bijvoorbeeld nier- en leverschade) veroorzaken.
Erfelijke fructose-intolerantie blijft het hele leven bestaan en vereist een speciaal dieet gedurende het hele leven.
Fructose-intolerantie: symptomen
Erfelijke fructose-intolerantie heeft ernstiger gevolgen: hier kan de consumptie van fructose verwarring, duizeligheid, zweten en zelfs toevallen en coma veroorzaken, naast misselijkheid en braken. Lever- en nierschade zijn ook mogelijk.
Lees meer over mogelijke symptomen van fructose-intolerantie in het artikel Fructose-intolerantie – symptomen.
Fructose-intolerantie: oorzaken en risicofactoren
Als men de natuurlijke opnamecapaciteit voor fructose overschrijdt, komt de overtollige fructose in de dikke darm terecht. Daar wordt het afgebroken door bacteriën, waarbij gassen (waaronder waterstof, kooldioxide en methaan) en vetzuren met een korte keten ontstaan. Deze kunnen leiden tot klachten zoals winderigheid, diarree of obstipatie.
Intestinale fructose-intolerantie (fructosemalabsorptie) is alleen aanwezig als iemand na inname van slechts 25 gram fructose (of zelfs minder) onaangename symptomen ontwikkelt, zoals winderigheid of diarree. Mensen met erfelijke fructose-intolerantie kunnen helemaal geen fructose verdragen.
Fructosemalabsorptie – verstoord suikertransport
Bij fructosemalabsorptie is er een defect in deze transporter. Dit beperkt de opname van fructose uit de darm. Als gevolg hiervan kan zelfs een relatief kleine hoeveelheid fructose niet meer worden verwerkt en blijft deze in de dikke darm terechtkomen.
De transportstoornis kan tijdelijk zijn (bijvoorbeeld bij acute gastro-intestinale ontstekingen) of permanent of aangeboren (bijvoorbeeld bij mensen met de ziekte van Crohn).
Fructose wordt niet alleen als een enkele suiker in fruit aangetroffen, maar ook in gewone huishoudsuiker (sucrose): dit is een dubbele suiker bestaande uit fructose en glucose (dextrose).
Lichamelijke training daarentegen zou de transportcapaciteit van GLUT 5 verslechteren. Sorbitol, een suikeralcohol die vaak aan voedingsmiddelen wordt toegevoegd als suikervervanger of bevochtigingsmiddel (E420), heeft ook een ongunstig effect. Het gebruikt voor zijn doorgang door de darmwand dezelfde transporter als fructose en kan daarmee concurreren.
Erfelijke fructose-intolerantie – aangeboren enzymdeficiëntie
Voor één van de afbraakstappen is het enzym fructose-1-fosfaataldolase nodig. Als het niet in voldoende hoeveelheden aanwezig is, hoopt zich een tussenproduct van fructose-afbraak op (fructose-1-fosfaat). Dit remt de enzymen die het lichaam nodig heeft om de belangrijkste energiebron – glucose – te verbranden voor energieproductie (glycolyse) of om nieuwe glucose te produceren wanneer de energiebehoefte toeneemt (gluconeogenese).
Fructose-intolerantie: onderzoeken en diagnose
De juiste persoon om contact op te nemen als u fructose-intolerantie vermoedt, is een specialist in de interne geneeskunde die gespecialiseerd is in ziekten van het spijsverteringskanaal (gastro-enteroloog).
Eerst zal de arts uw medische voorgeschiedenis afnemen door u te vragen naar uw huidige klachten en eventuele eerdere ziekten (medische voorgeschiedenis). Mogelijke vragen hierbij zijn:
- Heeft u de laatste tijd vaak last van winderigheid, buikpijn of een opgeblazen gevoel?
- Heb jij een verband ontdekt met bepaalde voedingsmiddelen?
- Verbeteren de symptomen als u deze voedingsmiddelen vermijdt?
- Heeft een verwant familielid fructose-intolerantie?
- Heeft u last van lactose-intolerantie?
Omdat de darm slechts in beperkte mate van buitenaf kan worden beoordeeld, zijn voor een diagnose van fructose-intolerantie meestal verder onderzoek nodig. De fructose-intolerantietest, waarbij het waterstofgehalte in de adem wordt gemeten, vormt een centraal onderdeel van de diagnose. Bovendien kan een bloedmonster worden genomen om erfelijke fructose-intolerantie op te sporen en andere ziekten uit te sluiten.
Fructose-intolerantietest
Wat geeft het testresultaat aan? Een verhoogde concentratie waterstof in de uitgeademde lucht duidt op malabsorptie van fructose. Dit komt doordat wanneer bacteriën in de dikke darm de fructose afbreken omdat het transport via de dunne darm niet of slechts beperkt werkt, er daarbij waterstof (H2) ontstaat. Dit migreert naar de longen en van daaruit naar de uitgeademde lucht.
Erfelijke fructose-intolerantietest
Als er kort na de geboorte symptomen van fructose-intolerantie optreden of als naaste familieleden last hebben van erfelijke fructose-intolerantie, kan de arts op basis van bloedanalyse een genetische test uitvoeren: Karakteristieke genveranderingen vormen het bewijs van erfelijke fructose-intolerantie.
Door weefselmonsters uit de lever, nier of dunne darm te analyseren, kan het genetisch bepaalde enzymdeficiëntie worden opgespoord.
Fructose-intolerantie: behandeling
Bij erfelijke fructose-intolerantie zijn voedingsmiddelen met fructose volledig taboe. Dit geldt niet alleen voor vast voedsel, maar ook voor dranken. Bij erfelijke fructose-intolerantie moeten bijvoorbeeld alcohol en frisdranken van het menu worden geschrapt, omdat deze vaak fructose bevatten.
In plaats daarvan wordt mensen met fructosemalabsorptie een meerstaps voedingstherapie aanbevolen in samenwerking met een diëtist.
- Ten eerste wordt de consumptie van fructosebevattende voedingsmiddelen voor een beperkte tijd (ongeveer twee weken) beperkt.
- Nadat de individuele fructosetolerantie is bepaald, kunnen samen met de voedingsdeskundige permanente en individuele voedingsadviezen worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Het doel is een gezond dieet dat alle noodzakelijke voedingsstoffen in voldoende hoeveelheden levert, waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met individuele voorkeuren, gewoonten en toleranties.
Fructose-intolerantie – tabel
Fructose-intolerantie: ziekteverloop en prognose
Erfelijke fructose-intolerantie blijft gedurende het hele leven bestaan. Om symptomen en ernstige schade (zoals lever- en nierschade) te voorkomen, moeten getroffen personen altijd en permanent een fructosevrij dieet volgen. Sorbitol en sucrose (huishoudsuiker) zijn ook verboden.
