Kort overzicht
- Symptomen: pijn of gevoeligheid in de linker bovenbuik, soms uitstralend naar de linkerflank of schouder; harde buikwand; mogelijke kortademigheid en shock
- Behandeling: na stabilisatie van de bloedsomloop, observatie in het ziekenhuis of een operatie om het bloeden te stoppen of een deel van de gehele milt te verwijderen
- Diagnose: medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek; ook beeldvormingsprocedures (echografie, computertomografie), indien nodig ondersteund door contrastmiddel.
- Ziekteverloop en prognose: Meestal herstel binnen enkele weken; complicaties mogelijk, vooral na volledige verwijdering van de milt (asplenie)
Wat is een gescheurde milt?
Er wordt onderscheid gemaakt tussen een eentraps- en een tweetrapsmiltruptuur: Bij een eentrapsmiltruptuur scheuren het kapsel en het weefsel van de milt tegelijkertijd. Bij een miltruptuur in twee fasen raakt daarentegen aanvankelijk alleen het miltweefsel beschadigd en scheurt de capsule pas uren of zelfs weken later.
Milt: anatomie en functie
De milt heeft verschillende taken: enerzijds vormt en bewaart ze een bepaald type witte bloedcellen – de zogenaamde lymfocyten. Tegelijkertijd breekt het gebruikte rode bloedcellen (erytrocyten) en bloedplaatjes (trombocyten) af. Vanwege deze taken zijn de speciale bloedvaten van de milt altijd overvloedig gevuld met bloed.
Gescheurde milt: wat zijn de symptomen?
Als de miltscheur het gevolg is van een trauma, zullen blauwe plekken of gebroken ribben in de linker bovenbuik merkbaar zijn. Bij een verkeersongeval duidt een blauwe plek langs de veiligheidsgordel in de linker bovenbuik soms op een ernstig trauma aan de milt.
Als het een zogenaamde tweetrapsmiltruptuur betreft, kan de aanvankelijke pijn aanvankelijk afnemen, om na een pauze heviger terug te keren (“stil interval”).
Miltruptuur: hoe wordt het behandeld?
Na het eerste onderzoek beslist de arts of een spoedoperatie noodzakelijk is of dat er voorlopig moet worden gewacht. In dat geval wordt de gewonde medisch zorgvuldig gevolgd. Hoe ernstiger het letsel, hoe waarschijnlijker het is dat de medische professionals besluiten om onmiddellijk te opereren. Dit is bijvoorbeeld het geval als ze een bloeding in de buik vermoeden en de bloedsomloop instabiel is.
Conservatieve behandeling
Chirurgie
Er zijn veel verschillende technieken om een gescheurde milt te opereren. Waar artsen vroeger de milt vaak direct volledig verwijderden (splenectomie), proberen ze tegenwoordig vooral het orgaan zo volledig mogelijk te behouden. Dit geldt vooral voor een gescheurde milt bij kinderen, omdat de milt voor hen nog steeds een vrij belangrijke rol speelt in het immuunsysteem.
In bijzondere gevallen is het mogelijk om individuele vaten van de milt af te sluiten met een katheter die in de liesvaten wordt ingebracht (embolisatie) om actieve bloedingen te stoppen.
Na een miltoperatie blijft het individu gewoonlijk één tot twee weken in het ziekenhuis voor monitoring, afhankelijk van de ernst van het letsel, het type operatie en het risico op bloedingen.
Complicaties van de operatie
Regelmatige vervolgbezoeken zijn cruciaal voor het resultaat na de operatie. Buikpijn tot enkele weken na een buikoperatie is mogelijk.
Bovendien brengt elke operatie in de buikholte algemene risico's met zich mee. Deze omvatten letsel aan andere buikorganen, bloedingen, infecties en allergische reacties. Bovendien kan na splenectomie soms pancreatitis of trombose van de poortader optreden.
Andere mogelijke complicaties zijn onder meer pseudocysten, abcessen en zogenaamde arterioveneuze kortsluitingen (ongewenste verbindingen tussen een slagader en een ader).
Asplenie
Een ernstige complicatie bij asplenie is de zogenaamde “OPSI” (overweldigende post-splenectomie-infectie), die leidt tot ernstige bloedvergiftiging (sepsis). Vooral zuigelingen en peuters zonder milt lopen een groot risico op een ernstige infectie.
Bovendien wordt de verwijdering van bloedplaatjes (trombocyten) door de milt achterwege gelaten. Als gevolg hiervan neemt het aantal bloedplaatjes toe in de eerste drie maanden na het verwijderen van de milt, totdat het lichaam zich heeft aangepast. Er is dus een tijdelijk verhoogd risico op trombose, maar dit kan worden verminderd door behandeling met acetylsalicylzuur en, indien nodig, heparine.
Oorzaken en risicofactoren
Bij kinderen zijn de ribben nog zachter en de buikspieren zwakker dan bij volwassenen, waardoor ze gevoeliger zijn voor een gescheurde milt. Met name de veiligheidsgordel in de auto veroorzaakt soms een miltruptuur als gevolg van de stevige trekkracht tijdens een verkeersongeval.
In zeldzamere gevallen is openlijke kracht de oorzaak van een miltruptuur, zoals een schot- of steekwond.
In zeldzame gevallen zijn er miltrupturen die niet het gevolg zijn van een blessure. Meestal leidt een onderliggende ziekte dan in eerste instantie tot een vergroting van de milt (splenomegalie), waardoor de spanning van het miltkapsel toeneemt. Dit verhoogt op zijn beurt het risico op een spontane miltruptuur.
infecties
Andere infecties met een verhoogd risico op miltruptuur zijn malaria en buiktyfus.
Ontsteking
Ernstige of langdurige ontstekingen zorgen er soms ook voor dat het immuunsysteem wordt opgereguleerd en dat de milt daardoor groter wordt. Deze omvatten chronische pancreatitis, leverontsteking, auto-immuunziekten en amyloïdose. Dit zijn meestal afzettingen van abnormaal veranderde eiwitten die het hele lichaam aantasten.
Tumor
Ziekten van het bloed
Aangeboren en structurele oorzaken
Verstoringen in de structuur van de milt, die bijvoorbeeld leiden tot een tekort aan bloed, verhogen ook het risico op splenomegalie en scheuren van de milt. Vaak gaat het hierbij om aangeboren tumoren van de bloedvaten (hemangiomen) of cysten van de milt. Dergelijke tumoren veroorzaken soms enorme bloedingen en dus scheuren van de milt.
Buikoperaties
Tijdens een buikoperatie bestaat het risico op letsel aan de milt of de bloedvaten ervan. Hoe hoog het risico is op een gescheurde milt tijdens de operatie hangt van veel factoren af. De belangrijkste hiervan zijn de anatomie van het individu, hoe dicht het operatiegebied zich bij de milt bevindt en hoe ervaren de chirurg is.
Onderzoeken en diagnose
- Heeft u onlangs een buikblessure opgelopen (zoals een klap of een val)?
- Heeft u pijn in uw buik?
- Heeft u koorts gehad of voelt u zich ziek?
- Heeft u reeds bestaande aandoeningen?
- Welke medicijnen gebruikt u?
Ultrageluid
Echografisch onderzoek is de snelste en gemakkelijkste methode om in geval van nood een acute bloeding in de buikholte uit te sluiten (FAST-Sono). Bij twijfel wordt het regelmatig herhaald. Een contrastmiddel tijdens het echografisch onderzoek verbetert de nauwkeurigheid van de diagnose.
Computertomografie
Laboratoriumtests
Als er een vermoeden bestaat van een miltruptuur, zal de arts bloed afnemen voor een bloedonderzoek. In het laboratorium kunnen onder meer parameters voor het beoordelen van bloedverlies (hemoglobine, hematocriet, bloedbeeld) worden bepaald. Als de bloedmonsters tijdens de kuur worden herhaald, dienen de waarden tevens als voortgangsparameters.
Miltruptuur: ernst
- Lokale breuk van de capsule of hematoom onder de capsule
- Kapsel- of weefselscheuren (exclusief grote miltvaten).
- Diepe tranen waarbij ook de grote miltvaten betrokken zijn
- Volledige miltruptuur
Er zijn een aantal andere systemen voor het beoordelen van een miltlaceratie, waarvan sommige een nauwkeurige evaluatie van het CT-beeld vereisen.
Miltlaceratie: ziekteverloop en prognose
Als slechts een deel van de milt wordt verwijderd, bestaat er zelfs de mogelijkheid dat de resterende milt “teruggroeit” en het orgaan weer volledig functioneel wordt.
Bij maximaal vier procent van de patiënten bij wie de milt is verwijderd, treedt zogenaamde bloedvergiftiging (sepsis) op met een hoog sterftecijfer.
