Kort overzicht
- Wat is een keloïde (littekenkeloïde)? Een keloïde is een goedaardig, zich uitbreidend litteken. Het steekt tumorachtig uit boven de omringende gezonde huid en overlapt het littekengebied.
- Symptomen: Keloïden kunnen jeuken en gevoelig zijn voor aanraking en druk. Soms treedt spontane pijn op. Functionele beperkingen (bijvoorbeeld mobiliteit) zijn ook mogelijk.
- Behandeling: verschillende methoden, bijvoorbeeld siliconenbehandeling, cortisone-injecties, ijsvorming, laserbehandeling, operatie.
Wat is een littekenkeloïde?
Keloïden zijn littekens waarvan het weefsel excessief groeit en tot een halve centimeter (soms zelfs meer) boven de omliggende gezonde huid kan uitsteken. In tegenstelling tot hypertrofische littekens, waarbij de overmatige celgroei beperkt blijft tot het littekengebied, prolifereert een keloïde daarbuiten. Deze littekenproliferatie kan in de loop van de jaren blijven groeien. Een keloïde gaat niet vanzelf achteruit.
Keloïd is een goedaardige littekentumor – in tegenstelling tot littekencarcinoom. Dit is een zeldzame, agressieve vorm van huidkanker die kan ontstaan als gevolg van voortdurende huidirritatie (bijvoorbeeld wrijving) door een slecht genezend litteken (onstabiel litteken), fistel of zweer.
Keloïde: oorzaken en risicofactoren
Keloïde: symptomen
Een keloïde is aanvankelijk roodachtig of bruinrood van kleur, later witachtig rood of roze. De bovenliggende huid is glad en de groei varieert in dikte en is plaat- of knobbelvormig. Hij onderscheidt zich duidelijk van zijn gezonde omgeving en kan snel groeien.
Littekenkeloïden ontwikkelen zich vaak in het schoudergebied, op de borst, rug of oorlellen. Getroffen personen ervaren de littekengroei vaak als niet erg esthetisch en psychologisch stressvol.
Keloïde: behandeling
De behandeling is niet altijd succesvol, vaak reageren keloïden er niet goed op en kunnen alleen wat afgeplat worden, maar verdwijnen niet helemaal. Bovendien kan de therapie erg lang duren.
Er zijn verschillende methoden om keloïden te behandelen. Welke daarvan in individuele gevallen kunnen worden overwogen, hangt af van verschillende factoren, zoals:
- Leeftijd van de patiënt
- Huid type
- Het deel van het lichaam waar de keloïde zich bevindt
- Omvang van littekens
Siliconen behandeling
De siliconen worden op de littekenproliferatie aangebracht, bijvoorbeeld in de vorm van dunne kussentjes, folies of gel, meestal gedurende 12 tot 24 uur per dag gedurende drie tot zes maanden. Hoe de siliconen precies werken is nog niet opgehelderd. Deskundigen gaan er echter van uit dat het vochtgehalte van de huid verbetert onder de siliconen. Er wordt gezegd dat dit de littekendikte en jeuk vermindert.
Glucocorticoïde injecties
Synthetische glucocorticoïden (in de volksmond ‘cortison’) remmen de vorming van nieuw bindweefsel. Voor dit doel injecteert de arts ze rechtstreeks in het littekenweefsel. Indien nodig wordt de injectie herhaald met tussenpozen van drie tot vier weken. Het glucocorticoïde triamcinolon (TAC) wordt meestal gebruikt om een keloïde te verwijderen.
De methode is pijnlijk en duurt enkele maanden. Het is echter relatief effectief.
Ijsvorming (cryochirurgie)
Icing kan ook worden gebruikt om een keloïde te verwijderen. Hiervoor wordt vloeibare stikstof in het littekenweefsel gebracht. Hierdoor bevriest het weefsel van binnenuit en krimpt het litteken. Voor een optimaal resultaat moet het glazuren echter meestal met tussenpozen van enkele weken worden herhaald.
Drukbehandeling
Lokale druk op het littekengebied kan de bloedstroom in het littekenweefsel verminderen, de rijping van collageen versnellen en zo het litteken platter maken. plaatselijke druk op het litteken. Voor deze drukbehandeling wordt meestal gebruik gemaakt van elastisch weefsel (bijv. compressieverband, kous, pak), soms transparante plastic maskers of speciale drukknopen. De behandeling duurt zes maanden tot twee jaar.
Laserbehandeling
Bij een niet-ablatieve laserbehandeling wordt bijvoorbeeld een kleurstoflaser gebruikt om de pathologisch verhoogde bloedstroom in het littekenweefsel te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld worden gebruikt om ernstige roodheid van het litteken te verminderen.
radiotherapie
Ui-extract
5-Fluoruracil
5-Fluorouracil (5-FU) is een werkzame stof die net als uienextract de rijping van fibroblasten remt. Het is feitelijk goedgekeurd voor de behandeling van kanker. Buiten deze goedkeuring (“off label”) wordt het echter ook gebruikt voor de behandeling van therapieresistente keloïden – littekengroei waarvoor andere therapiemethoden niet effectief zijn. Hiervoor wordt 5-FU rechtstreeks in het littekenweefsel geïnjecteerd. De hele procedure wordt meestal gecombineerd met andere therapiemethoden.
Werking
Meestal kunnen betere resultaten worden bereikt als een operatie wordt gecombineerd met andere therapeutische methoden (bijvoorbeeld drukbehandeling, radiotherapie). Daarom wordt een operatie niet aanbevolen als enige vorm van behandeling voor keloïden.
Keloïde: preventie
Een vers litteken moet worden beschermd tegen direct zonlicht en strenge kou en moet op de juiste manier worden verzorgd. Degenen van wie bekend is dat ze vatbaar zijn voor de vorming van keloïden, mogen geen gaatjes in de oren laten zetten en moeten zich ook onthouden van piercings.
