Wat is jodium?
Jodium is een essentieel sporenelement dat dringend nodig is voor de functie van de menselijke schildklier. Het is een centraal onderdeel van schildklierhormonen, die voornamelijk het energiemetabolisme reguleren.
Bovendien zijn ze betrokken bij processen van botvorming, groei en hersenontwikkeling. Als er sprake is van een langdurig (chronisch) jodiumtekort, wordt de schildklier groter (struma).
Hoe werkt jodium?
Jodium wordt via voedsel opgenomen en in de schildklier gemetaboliseerd. Met het geleverde jodium vormt de schildklier zowel thyroxine (T3) als triiodothyronine (T4) – de twee belangrijke schildklierhormonen.
De nauwkeurig afgestemde interactie van beide hormonen regelt in aanzienlijke mate de energiestofwisseling van het lichaam.
Als het lichaam te weinig schildklierhormonen aanmaakt, is er sprake van een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Dit kan vele oorzaken hebben. Het kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een auto-immuunreactie tegen de schildklier (bijvoorbeeld: Hashimoto-thyroïditis), een chirurgische verwijdering van de schildklier of een (chronisch) uitgesproken jodiumtekort.
Afhankelijk van de oorzaak kan hypothyreoïdie zich ook sluipend ontwikkelen en zich onder meer uiten in concentratieproblemen of een negatief effect hebben op de psyche.
Hoeveel jodium heb je dagelijks nodig?
Gemiddeld heeft het lichaam dagelijks ongeveer 150 – 200 microgram jodium nodig om voldoende schildklierhormonen te vormen. De werkelijke hoeveelheid is echter afhankelijk van de leeftijd.
Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, kunnen een verhoogde behoefte aan jodium hebben. De onderzoeken naar het onderwerp jodium tijdens de zwangerschap zijn echter nog niet duidelijk. Neem bij vragen over een mogelijke jodiumsuppletie tijdens de zwangerschap vooraf contact op met uw behandelend arts.
De Duitse Voedingsvereniging biedt de volgende richtlijnen voor de aanbevolen dagelijkse jodiuminname:
- Baby's en peuters tot 12 maanden: 40 – 80 microgram
- Kinderen tot 10 jaar: 100 – 140 microgram
- Kinderen tot 15 jaar: 180 – 200 microgram
- Adolescenten en volwassenen van 15 tot 51 jaar: 200 microgram
- Volwassenen vanaf 51 jaar: 180 microgram
- Zwangere vrouwen: 230 microgram
- Vrouwen die borstvoeding geven: 260 microgram
Welke voedingsmiddelen bevatten jodium?
In Duitsland is het jodiumgehalte van de bodem echter laag. Bijgevolg is het voedsel dat erop wordt geproduceerd over het algemeen ook arm aan jodium. Afhankelijk van de soort bodembemesting, de hoeveelheid jodium die aan veevoer wordt toegevoegd of de toevoeging van gejodeerd tafelzout aan bewerkte voedingsmiddelen kan het gehalte sterk variëren.
In de regel kan de dagelijkse jodiumbehoefte tegenwoordig voldoende gedekt worden door een evenwichtige en bewuste voeding. Zelfs het spaarzame, matige gebruik van gejodeerd keukenzout kan een tekort meestal effectief voorkomen. U mag echter nooit zelf (laaggedoseerde) jodiumtabletten, verkrijgbaar bij de apotheek, innemen zonder eerst een arts te raadplegen! Als u vermoedt dat u een jodiumtekort heeft, moet u dit zeker door een arts laten ophelderen.
Wat gebeurt er bij jodiumtekort?
Als het jodiumtekort echter lang aanhoudt, wordt het chronisch. Het lichaam reageert door de schildkliergroei te bevorderen (struma). Op deze manier probeert het een grotere hoeveelheid schildklierhormonen te produceren. Bij een aanhoudend jodiumtekort lukt dit echter niet.
Meer informatie over jodiumtekort vindt u hier.
Hoe manifesteert teveel jodium zich in het lichaam?
Overmatige inname van jodium kan voor bepaalde mensen gevaarlijk zijn. Vooral ouderen of patiënten met niet-gedetecteerde schildklierknobbeltjes kunnen een levensbedreigende hyperthyreoïdie ontwikkelen als ze te veel jodium innemen.
Andere toepassingen en de rol van jodium in de geneeskunde
In de geneeskunde heeft jodium ook andere belangrijke toepassingen: het wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de behandeling met radioactief jodium bij schildklierkanker. Het gaat hierbij om gerichte lokale bestraling van de schildklier door opzettelijk toegediende radioactieve jodiummoleculen.
Artsen gebruiken de eigenschappen van jodiummoleculen ook bij de diagnostiek: omdat ze röntgenstraling kunnen beïnvloeden, worden jodiumhoudende contrastmiddelen (bijvoorbeeld: jodiumbenzoëzuur) gebruikt bij bepaalde nucleair medische onderzoeksprocedures (scintigrafie).
Bovendien heeft elementair jodium een desinfecterende werking. Het is daarom het hoofdbestanddeel van Betaisodona – een kiemdodend antisepticum dat de wondgenezing ondersteunt.
