Wat is ijzertekort?
Bij een ijzertekort zit er te weinig ijzer in het bloed, wat het lichaam op verschillende manieren beïnvloedt: IJzer is belangrijk voor de zuurstofopname, opslag en voor veel biochemische processen zoals celgroei en differentiatie.
IJzer wordt voornamelijk opgeslagen in de lever, de milt en het beenmerg in de vorm van ferritine en hemosiderine. Transport in het bloed vindt plaats via het transporteiwit transferrine. Om het ijzertekort vast te stellen is het belangrijk om ook de concentratie van deze ijzeropslag- en transportstoffen te bepalen. Bij ijzertekort wordt er minder ijzer aan transferrine gebonden. Bij de laboratoriumwaardecontrole uit zich dit in een verminderde “transferrineverzadiging”.
IJzertekort tijdens de zwangerschap
Het lichaam van de zwangere vrouw moet tot 40 procent meer bloed produceren om tegelijkertijd het ongeboren kind van bloed te voorzien. Daarom heeft een zwangere vrouw bijna twee keer zoveel ijzer nodig als niet-zwangere vrouwen. Een ijzertekort ontstaat dus veel sneller als er in deze periode onvoldoende aanbod is. Om dit te voorkomen schrijven artsen gewoonlijk ijzersupplementen voor aan zwangere vrouwen.
IJzertekort: symptomen
Fase I
Aanvankelijk neemt de hoeveelheid ijzeropslag af, maar er worden nog steeds voldoende rode bloedcellen aangemaakt. IJzergebrek is in dit stadium meestal asymptomatisch.
Fase II
- Brandend gevoel op de tong (Plummer-Vinson-syndroom)
- pijn bij het slikken
- broos haar en haaruitval
- jeuk
- gebarsten mondhoeken (rhagades)
- droge huid
Stadium III
IJzertekort: oorzaken
In de meeste gevallen wordt een ijzertekort veroorzaakt door een onvoldoende inname van ijzer uit de voeding of door een groot ijzerverlies als gevolg van bloedingen. Maandelijkse menstruatie kan ook leiden tot een ijzertekort.
Verminderde ijzerinname
Verminderde absorptie
Een verminderde ijzeropname in de dunne darm kan verschillende oorzaken hebben:
- ondervoeding in een streng dieet of vegetarisch dieet
- te weinig maagzuur
- maag- of darmzweren
- andere ziekten van het darmslijmvlies (coeliakie, chronische diarree, bijv. bij chronische inflammatoire darmziekten)
- medicijnen (zoals sucralfaat, calciumtabletten)
- operaties (maagverwijdering, dunne darmresectie)
- bepaalde voedingsmiddelen (bijvoorbeeld thee)
- erfelijkheid (zeer zeldzaam)
Bloedingsbronnen van verschillende lokalisaties zijn vaak de oorzaak van verhoogd ijzerverlies. Zeer hevige menstruatiebloedingen (hypermenorroe) of bloedingen tussen menstruaties leiden vaak tot ijzertekort bij vrouwen.
Ook bloedingen uit het maag-darmkanaal, bijvoorbeeld bij een maagzweer, kunnen leiden tot ernstig ijzerverlies.
Verhoogde ijzerbehoefte
Slik ijzersupplementen niet zelfstandig, maar alleen in overleg met de behandelend arts!
IJzertekort: dieet
IJzertekort: wat te doen?
Eerst moet een arts de oorzaak van het ijzertekort vinden. Onder medische observatie kunt u uw ijzerinname via voedsel verhogen. Soms is het ook nodig om een ijzersupplement te nemen. Deze worden echter niet altijd goed verdragen en kunnen leiden tot diarree en zwartgekleurde ontlasting.
