Kort overzicht
- Beschrijving: Neurologische aandoening die zich kan ontwikkelen als gevolg van diabetes.
- Vormen: Voornamelijk perifere (diabetische) neuropathie en autonome (diabetische) neuropathie. Daarnaast andere zeldzame vormen van progressie.
- Symptomen: Symptomen zijn afhankelijk van de vorm van progressie: ze variëren van sensorische stoornissen en gevoelloosheid tot tintelende en stekende pijn in de handen of voeten. Autonome neuropathieën verstoren de functie van interne organen.
- Diagnose: lichamelijk onderzoek, gevoeligheidstests (aanraking, trillingen, gevoel van warmte en koude), bloedonderzoek, speciale neurologische onderzoeken (elektroneurografie, elektromyografie).
- Behandeling: Er is geen oorzakelijke (medicamenteuze) behandeling van neuropathie beschikbaar, gezonde levensstijl, goed gecontroleerde bloedglucosewaarden, behandeling van symptomen.
- Preventie: Aanpassingen van levensstijl voorkomen diabetische neuropathie.
Wat is diabetische neuropathie?
Diabetische neuropathie is een mogelijke complicatie van gevorderde diabetes mellitus. Het is een veelzijdige neurologische aandoening waarbij zenuwcellen en zenuwbanen geleidelijk worden beschadigd door een verhoogde bloedglucose. Het behoort daarom tot de zogenaamde metabolisch-toxische polyneuropathieën.
Bovendien kan het zogenaamde autonome zenuwstelsel worden aangevallen. Het controleert de functie van de interne organen. Daarom variëren de symptomen van een verminderde functie van het maag-darmkanaal, het cardiovasculaire systeem en de urinewegen tot een verminderde seksuele functie.
Schattingen van de prevalentie van diabetische neuropathie lopen uiteen. Er wordt aangenomen dat bijna één op de twee diabetici er in de loop van de ziekte last van kan krijgen.
Wat zijn de verschillende vormen van diabetische neuropathie?
Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van diabetische neuropathie.
Afhankelijk van de locatie van de zenuwbeschadiging zijn dit:
Andere diabetische neuropathieën: Bij focale (diabetische) neuropathie is zenuwbeschadiging (ernstig) gelokaliseerd in individuele zenuwkoorden, hetzij in de handen, benen of zelfs de romp. Proximale neuropathie wordt daarentegen gekenmerkt door zenuwbeschadiging in het heupgebied. Vaak is slechts de helft van het lichaam aangetast. Beide vormen zijn zeldzaam.
Naast de bovengenoemde classificatie op basis van de locatie van de zenuwbeschadiging die optreedt, kunnen diabetische neuropathieën ook op basis van andere criteria worden geclassificeerd:
Subklinische neuropathie: Omdat diabetische neuropathie meestal sluipend begint, zijn de eerste tekenen vaak niet duidelijk. In deze fase worden de dagelijkse activiteiten niet beperkt, maar neurologisch onderzoek laat al afwijkingen zien. Preventieve maatregelen zijn in deze fase bijzonder effectief.
Chronische pijnlijke neuropathie: Het wordt gekenmerkt door een permanent pijngevoel. Dit heeft meestal een grote impact op de kwaliteit van leven van de getroffen personen.
Wat is de levensverwachting voor diabetische neuropathie?
Hoe manifesteert diabetische neuropathie zich?
Diabetische neuropathie treedt gewoonlijk geleidelijk op over vele jaren. Het is dus mogelijk dat getroffenen vaak geen aandacht besteden aan de eerste symptomen. Hoe de symptomen zich in het verdere beloop manifesteren, hangt in grote mate af van de huidige vorm van progressie en het verloop van de ziekte.
Symptomen van perifere diabetische neuropathie
In vergevorderde stadia gaan de klachten steeds vaker gepaard met typische bewegingsbeperkingen:
- Veranderde gang
- Evenwichtsstoornissen
- Verhoogde gevoeligheid voor vallen
- Verlies van spierkracht
- Verlies van spierspanning
- Pijn tijdens het lopen – vaak gepaard gaand met gezwollen voeten.
Symptomen van autonome diabetische neuropathie
De meest voorkomende manifestaties van autonome diabetische neuropathie zijn echter:
Autonome neuropathie van het urogenitale stelsel: Als de zenuwen die de urinewegen aansturen beschadigd zijn, kan onvrijwillig urineverlies (incontinentie) of het onvermogen om de blaas te legen (mictiestoornissen) optreden. Bovendien kunnen zich stoornissen in de seksuele functie ontwikkelen.
Hoe ontstaat een diabetische neuropathie?
Er zijn waarschijnlijk verschillende factoren betrokken bij de ontwikkeling van diabetische neuropathie. Hoewel nog niet definitief opgehelderd, bevordert een permanent verhoogde bloedsuikerspiegel (vermoedelijk) de volgende – elkaar versterkende – schadeprocessen in de aangetaste weefsels en dus in de zenuwen die daar lopen:
- Verstoring van de stofwisseling op cellulair niveau: Door de verhoogde bloedsuikerspiegel wordt vermoed dat de “krachtcentrales van de cel” (mitochondriën) niet optimaal functioneren. De daardoor aangetaste zenuwcellen gaan na verloop van tijd verloren.
- Schadelijke stofwisselingsproducten: Het vermoeden bestaat dat er als gevolg van de (chronisch) verhoogde bloedsuikerspiegel schadelijke stofwisselingsproducten kunnen ontstaan – zoals neurotoxische (geglyceerde) eiwitten.
- Duur van bestaande diabetes
- Permanent verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie, slecht gecontroleerd metabolisme)
- Verhoogde bloeddruk (hypertensie)
- Reeds bestaande aandoeningen (bijv.: perifere arteriële ziekte / pAVK, nierinsufficiëntie, diabetische nefropathie, enz.)
- Alcohol en nicotine
- Gebrek aan fysieke activiteit
Hoe wordt diabetische neuropathie gediagnosticeerd?
Nauwkeurige monitoring maakt het mogelijk om diabetische neuropathieën in een vroeg stadium op te sporen. Screening vindt doorgaans één keer per jaar plaats. Als bij dergelijke afspraken het eerste vermoeden van zenuwbeschadiging ontstaat, vinden onderzoeken elke drie tot zes maanden plaats.
Andere lichamelijke onderzoeken omvatten meestal:
- Meten van de gevoeligheid voor lichte aanraking of trillingen (stemvorktest)
- Het testen van het gevoel van kou en warmte
- Testen van spierreflexen en gang
- Meten van de zenuwgeleidingssnelheid (elektromyografie, elektroneurografie)
- Hartfunctietest (elektrocardiogram, ECG) om mogelijke schade aan het cardiovasculaire systeem op te helderen
Artsen controleren ook op eventuele begeleidende symptomen, zoals karakteristieke vervormingen van de voet (neuroosteoarthropathie, “Charcot-voet”).
Bij bestaande suikerziekte in combinatie met niet-specifieke klachten kan het eventueel ook nodig zijn dat uw behandelend arts aanvullend bloedonderzoek doet:
- Bloedbezinkingssnelheid (ESR)
- Schildklierstimulerend hormoon (TSH)
- Vitamine B12, foliumzuur
- creatinine
- Alanine-aminotransferase (ALAT)
Als bepaalde symptomen zich voordoen, kunt u een autonome diabetische neuropathie vermoeden. Uw behandelende artsen raadplegen in dat geval andere specialistische disciplines, zoals neurologie, cardiologie of urologie.
Wat kan er gedaan worden aan diabetische neuropathie?
In principe zijn de strategieën voor de behandeling en preventie van zowel perifere als autonome diabetische neuropathie vergelijkbaar. Ze zijn gericht op gezonde leefgewoonten, een aangepast dieet, een goed gecontroleerde diabetesbehandeling en een individuele verzorging van de aangetaste lichaamsdelen.
Afhankelijk van het huidige beloop en het verloop van de neuropathie kunnen maatregelen als fysiotherapie, krachttraining of orthopedische hulpmiddelen zoals speciaal aangepaste schoenen ondersteuning bieden.
Hoe kan ik diabetische zenuwpijn voorkomen?
Er is een goede kans om het risico op diabetische neuropathie te verminderen en de progressie van bestaande symptomen te vertragen.
Daarom is het belangrijk om diabetische neuropathie op de best mogelijke manier te voorkomen:
- Een permanent goed gecontroleerde bloedsuikerspiegel – vooral bij diabetes type 1.
- Een normaal lichaamsgewicht met bloedvet- en bloeddrukwaarden binnen het normale bereik.
- Vermijden van alcohol en nicotine.
- Een uitgebalanceerd dieet (diabetesdieet) in combinatie met regelmatige lichaamsbeweging.
- Woon regelmatig routinecontroles bij om tijdig tegenmaatregelen te nemen.
