Wat is eiceldonatie?
Bij eiceldonatie worden rijpe eicellen van een donor verwijderd. Deze worden vervolgens gebruikt voor kunstmatige inseminatie: de eicellen worden kunstmatig bevrucht met het sperma van de beoogde vader en vervolgens geïmplanteerd bij de ontvanger, die het kind draagt en wil opvoeden. De procedure brengt voor beide partijen risico's met zich mee en is daarom onder meer in Duitsland verboden.
Er zijn grofweg twee manieren om eicellen te verkrijgen voor eiceldonatie:
1. Het delen van eieren en embryodonatie
Een vrouw die zelf in vitro fertilisatie (IVF) heeft ondergaan, doneert haar overtollige eicellen als ze deze zelf niet meer nodig heeft (“egg sharing”). In principe is het ook mogelijk om reeds bevruchte eieren los te laten; dit staat bekend als embryodonatie. Dit is bijvoorbeeld zinvol als de beoogde vader geen vruchtbaar sperma produceert.
2. vrijwillige donatie
Een vrouw ondergaat vrijwillig hormonale therapie om de productie en rijping van eicellen te stimuleren en doneert vervolgens de eicellen die vervolgens worden teruggevonden. Deze dienen uitsluitend om een andere vrouw in staat te stellen zwanger te worden.
Wanneer is eiceldonatie zinvol?
- onvruchtbaar zijn geworden door medische behandeling (bijvoorbeeld chemotherapie)
- vroeg in de menopauze bent gekomen (vóór de leeftijd van 40 jaar – vroegtijdige menopauze)
- zou graag op latere leeftijd na de menopauze kinderen willen krijgen
- genetische ziekten hebben
- ernstige endometriose heeft
- hebben verschillende mislukte pogingen tot kunstmatige inseminatie met hun eigen eieren gehad
Vereisten voor eiceldonatie
Een vrouw die eicellen wil doneren, moet zo jong mogelijk zijn en een medische controle op infectieziekten ondergaan. Dit is om mogelijke overdracht van ziekten zoals HIV of hepatitis uit te sluiten. Bovendien moet ze in goede algemene gezondheid verkeren en – uiteraard – vruchtbaar zijn.
De vrouw die kinderen wil krijgen, moet als ontvanger van de eiceldonatie een gezonde en functionerende baarmoeder hebben, zodat de implantatie van de eicellen succesvol kan zijn.
Eiceldonatieprocedure
In het verdere verloop van de eiceldonatie worden de rijpe eicellen door middel van een punctie teruggevonden en in een reageerbuis bevrucht met het sperma van de beoogde vader. Als dit lukt, worden de bevruchte eicellen (zygoten) bevroren. Vervolgens wordt de baarmoeder van de ontvanger voorbereid. Dit gebeurt met behulp van een speciale hormoontherapie die de opbouw en de doorbloeding van het baarmoederslijmvlies stimuleert. Zodra de baarmoeder van de ontvanger gereed is, worden één of meerdere (ontdooide) zygoten geïmplanteerd.
Hoeveel van de bevruchte eieren worden gebruikt, wordt door de arts in overleg met de aanstaande ouders bepaald. Ook houdt hij rekening met de medische bevindingen en de leeftijd van de moeder. In de meeste gevallen worden twee zygoten gebruikt voor eiceldonatie.
Als de implantatie van de bevruchte eicel succesvol is geweest – dat wil zeggen als de ontvanger zwanger is geworden – wordt de zwangerschap zoals gebruikelijk gevolgd door een gynaecoloog.
Risico's van eiceldonatie
De hormoonbehandeling die de donor moet ondergaan, kan psychisch en fysiek belastend zijn. Het ophalen van de eicel zelf is een chirurgische ingreep met de bijbehorende risico's, zoals de benodigde anesthesie.
Ook de emotionele last mag niet worden onderschat. Veel vrouwen die een eiceldonatie hebben ontvangen, vertellen dit niet aan hun familie en vrienden, uit angst voor onbegrip. De behandelende gynaecoloog moet echter uiterlijk tijdens de daaropvolgende zwangerschapsbegeleiding in Duitsland worden geïnformeerd over het tot stand komen van de zwangerschap. Dit komt omdat zwangere vrouwen na eiceldonatie in Duitsland als hoogrisicopatiënten worden geclassificeerd:
De ervaring leert dat het risico op bepaalde vormen van hoge bloeddruk (hypertensieve zwangerschapsziekte) voor de zwangere vrouw aanzienlijk verhoogd is. Deskundigen raden daarom aan om de aanstaande moeder nauwlettend in de gaten te houden.
Juridische situatie van eiceldonatie
Veel landen in de Europese Unie hebben de afgelopen jaren eiceldonatie door artsen gelegaliseerd. Duitsland staat dit echter niet toe en staat embryodonatie ook niet toe. Dit is geregeld in de Embryo Protection Act van 1990, die bedoeld is om draagmoederschap en commercieel misbruik te voorkomen. Dit komt doordat een vrouw die eicellen doneert gezondheidsrisico’s loopt – in tegenstelling tot mannen die hun sperma doneren, wat niet wettelijk geregeld is.
Vanwege het verbod op eiceldonatie in Duitsland reizen veel paren die kinderen willen krijgen naar andere landen in de EU of over de hele wereld waar eiceldonatie legaal is. Populaire klinieken zijn gevestigd in Tsjechië, Spanje, Polen, Rusland en de VS.
Na een succesvolle eiceldonatie in het buitenland kan de vrouw in Duitsland niet worden vervolgd. De zwangere vrouw zal na de procedure de normale medische zorg in Duitsland blijven ontvangen. In Duitsland wordt het wettelijke moederschap overgenomen door de vrouw die het kind ter wereld heeft gebracht.
Nog iets om rekening mee te houden bij het doneren van eieren in het buitenland: afhankelijk van het land kunnen de kinderen hun genetische wortels later mogelijk niet achterhalen. Dit komt omdat de donatie vaak anoniem is.
Eiceldonatie: vooruitzichten op succes
De eiceldonoren zijn meestal jong – een goede voorwaarde voor een succesvolle bevruchting en ontwikkeling van de foetus. Maar ook de toestand en leeftijd van de ontvanger spelen een belangrijke rol. Gemiddeld bedraagt de statistische waarschijnlijkheid dat de eiceldonatieprocedure succesvol zal zijn 30 tot 45 procent.
