Atheroma: beschrijving
Artsen noemen een atheroma een ‘bultje’ omgeven door een huidlaag, die voornamelijk gevuld is met huidcellen en vet. Dergelijke opgevulde holtes in het onderhuidse celweefsel, die ontstaan als gevolg van een geblokkeerde klier, worden ook wel retentiecysten genoemd – in dit geval is het een trichilemmale cyste (“haarwortelschedecyste”). In de volksmond wordt het atheroma ook wel een papzakje genoemd.
Differentiatie van de epidermoïde cyste
Af en toe wordt de zogenaamde epidermoïde cyste ook wel een atheroma genoemd. Deze knobbeltjes ter grootte van een erwt tot pruim ontwikkelen zich ook vanuit de haarwortels, maar dan vanuit het bovenste deel (infundibulum). Ze bevatten voornamelijk geëxpandeerd geil materiaal dat op elkaar is gelaagd. Het ‘echte’ atheroma is daarentegen vooral gevuld met een zeer vettige substantie.
Atheroma: symptomen
Atheromen hebben meestal een diameter van één tot twee centimeter. Ze kunnen echter opzwellen tot de grootte van een kippenei – in zeldzame gevallen zelfs tot de grootte van een tennisbal. Bij grotere cysten wordt de huid die ze omspant aanzienlijk uit elkaar getrokken. Hierdoor staan de haren die hier groeien verder uit elkaar of ontbreken ze helemaal. In sommige gevallen is er een grijze of zwarte stip te zien op het oppervlak van het atheroma.
In het geval van een ontsteking wordt de huid in het gebied van het atheroma rood, zwelt deze op en veroorzaakt aanraking of lichte druk pijn. Als zich ook pus in de atheromacapsule verzamelt, is er sprake van een abces.
Atheroma: oorzaken en risicofactoren
Het uitscheidingskanaal van de talgklier kan in een bepaald gebied, de zogenaamde landengte, geblokkeerd zijn, bijvoorbeeld door kleine vetkristallen of huidcellen. Het talg kan dan niet meer vrijelijk naar buiten stromen, maar de klier blijft het produceren. Geleidelijk aan hoopt het talg zich op en wordt de haarwortel opgepompt tot een ronde “bubbel” – er ontstaat een atheroma.
Atheroma: onderzoeken en diagnose
Atheroma wordt meestal gediagnosticeerd door een huisarts of dermatoloog. Tijdens het eerste consult om de medische geschiedenis van de patiënt (anamnese) te achterhalen, vraagt hij de getroffen persoon bijvoorbeeld hoe lang de cyste bestaat, of deze hem pijn doet en of er andere “knobbels” zijn of waren.
Of er sprake is van een ‘echt’ atheroma (trichilemmacyste) of van een epidermoïde cyste kan soms pas met zekerheid worden vastgesteld nadat de ‘bult’ operatief is verwijderd en in het laboratorium is onderzocht op fijn weefsel (histologisch). Ook histologisch onderzoek is belangrijk om duidelijk te maken of het wellicht niet om een kwaadaardig gezwel gaat.
Atheroma: behandeling
Verwijder atheroma
Meestal verwijdert de dermatoloog een atheroma poliklinisch onder plaatselijke verdoving. Tijdens de procedure zorgt de arts ervoor dat het atheroma samen met het kapsel en het bijbehorende uitscheidingskanaal wordt weggesneden. Als delen ervan in de huid achterblijven, is de kans groot dat het atheroma terugkomt.
Wanneer het atheroma ontstoken raakt
Bij een bacteriële infectie zwelt het atheroma op, wordt rood, voelt warm aan en doet pijn bij aanraking. Als de pus zich steeds meer in de cyste verzamelt en niet kan wegvloeien, ontstaat er een abces. Hiervoor is in ieder geval medische behandeling nodig. Vaak zal de arts dan ook een antibioticum gebruiken voor de behandeling.
Atheroma: verloop van de ziekte en prognose
In principe kan na chirurgische verwijdering van een atheroma op dezelfde plaats een ander atheroma ontstaan. Als de procedure echter professioneel is uitgevoerd, is het risico hierop laag.
