Kort overzicht
- Symptomen: Meestal geen symptomen, verder prikkelbare darmachtige klachten
- Diagnose: Meestal een toevalsbevinding tijdens colonoscopie of röntgenonderzoek
- Behandeling: Dieetmaatregelen zoals een vezelrijk en vleesarm dieet, voldoende vochtinname, lichamelijke activiteit
- Oorzaken en risicofactoren: Terugkerende constipatie gedurende vele jaren, risicofactoren: leeftijd, zwaarlijvigheid, andere ziekten
- Ziekteprogressie en prognose: soms evolueert naar divertikelziekte of diverticulitis met symptomen; een vezelrijk dieet en een gezonde levensstijl hebben een positief effect op de prognose
- Preventie: Overweeg behandelingsmaatregelen
Wat is diverticulose?
Artsen noemen diverticulose de aanwezigheid van verschillende divertikels in het gebied van de dikke darm die geen symptomen veroorzaken. In westerse landen is diverticulose nu een van de zogenaamde beschavingsziekten.
Artsen gaan ervan uit dat een steeds vezelarmer dieet een bijzonder belangrijke rol speelt bij diverticulose: te weinig vezels resulteert in harde en stevige ontlasting, wat zich bij de meeste patiënten aanvankelijk uit in frequente obstipatie.
Artsen maken in principe onderscheid tussen twee vormen van divertikels:
- De meest voorkomende zijn zogenaamde valse divertikels of pseudodivertikels. Hierbij steekt het darmslijmvlies door een klein gaatje in de gespierde darmwand naar buiten. Bloedvaten die de darm van bloed voorzien, passeren op deze punten vaak de darmwand.
- Echte divertikels, waarbij de spierwand van de darm ook naar buiten uitpuilt, zijn zeldzamer. Deze divertikels zijn vaker aangeboren dan dieetgerelateerd en komen vaker voor bij mensen uit Aziatische landen.
Terwijl echte divertikels meestal voorkomen in het stijgende deel van de dikke darm (opstijgende dikke darm), vormen valse divertikels, die in Europa veel vaker voorkomen, zich voornamelijk in de dalende dikke darm (aflopende dikke darm) en in het laatste deel van de dikke darm (sigmoïde dikke darm). .
In de overgrote meerderheid van de gevallen verschijnen divertikels in de dikke darm. Over het algemeen is het echter mogelijk dat divertikels in het gehele spijsverteringskanaal voorkomen, bijvoorbeeld in de slokdarm of dunne darm.
Wat is sigmoïde diverticulose?
Sigmoïde diverticulose verwijst naar divertikels in een specifiek deel van de dikke darm. De naam van dit deel van de darm is de sigmoïde colon of sigmoïde lus.
De oorzaken voor het frequent voorkomen van sigmoïde diverticulose zijn:
- Hier lopen bijzonder veel bloedvaten waardoor er een zwak punt in de darmwand ontstaat.
- In de sigmoïdlus is de druk op de darmwanden hoog.
- Bovendien stopt de normaal golvende darmbeweging abrupt (blauwe plek) voor het rectum.
Welke symptomen veroorzaakt diverticulose?
Diverticulose vertoont meestal geen symptomen (asymptomatisch). Pijn en spijsverteringsklachten zijn aanvankelijk lange tijd afwezig. De divertikels zelf zijn ook niet pijnlijk. Afhankelijk van het aantal, de grootte en de locatie van de uitsteeksels kunnen er na verloop van tijd echter prikkelbare darmachtige symptomen optreden, zoals
- Pijnlijke drang om te poepen (tenesmus) en/of lichte pijn, vooral in de linker onderbuik
- Onregelmatige ontlasting, vaak afwisselend constipatie en diarree
- winderigheid
In principe veroorzaken divertikels geen ziekte, maar als er klachten optreden, verandert dit. Artsen noemen diverticulose dan divertikelziekte of diverticulitis. Het wordt gekenmerkt door symptomen zoals hevige pijn, bloed in de ontlasting of aanhoudende obstipatie. Dit wordt meestal veroorzaakt door een ontsteking van de divertikels of andere complicaties van diverticulitis.
Hoe kan diverticulose worden gediagnosticeerd?
Diverticulose is vaak een incidentele bevinding, omdat deze lange tijd symptoomvrij blijft en daarom vaak onopgemerkt blijft. Het wordt meestal ontdekt door artsen tijdens een colonoscopie. Bovendien zijn divertikels meestal ook gemakkelijk te herkennen op een röntgenfoto met contrastmiddel in de darm en kunnen ze daarom door artsen worden gediagnosticeerd.
Meer informatie over de diagnose diverticulitis vindt u onder: Diverticulitis.
Hoe kan diverticulose worden behandeld?
In de meeste gevallen wordt diverticulose veroorzaakt door een vezelarm dieet, te weinig vocht en/of gebrek aan lichaamsbeweging. Dit zijn allemaal factoren die constipatie bevorderen en de vorming van divertikels op de lange termijn bevorderen. Bovendien is de kans groter dat diverticulose leidt tot complicaties zoals diverticulitis of bloeding van de divertikels als gevolg van bepaalde voedingsfouten.
Bestaande diverticulose kan meestal gemakkelijk worden behandeld door uw dieet en andere levensstijlgewoonten te veranderen. Het belangrijkste is
- Meer bewegen: Dagelijkse wandelingen en regelmatige duurtraining (zoals joggen, zwemmen) ondersteunen de stoelgang.
- Drink voldoende: Minimaal twee liter water of thee per dag zorgt ervoor dat de ontlasting “glad” blijft.
Hoe ontstaat diverticulose?
Verhoogde interne darmdruk en verzwakte darmwanden spelen een rol bij de ontwikkeling van diverticulose. Als de inwendige druk in de darm in de loop der jaren herhaaldelijk toeneemt, bijvoorbeeld door verstopping, puilt het darmslijmvlies op bepaalde punten soms naar buiten uit. Diverticula ontwikkelen zich vaak op deze manier.
Er zijn ook andere risicofactoren voor de ontwikkeling van diverticulose. Risicofactoren die kunnen worden beïnvloed, zijn onder meer voeding en lichaamsbeweging:
- Obesitas
- Hoge consumptie van rood vlees
- Roken en overmatig alcoholgebruik
Er zijn ook factoren die niet beïnvloedbaar zijn. Deze omvatten
- leeftijd
- Ziekten zoals hoge bloeddruk, diabetes mellitus (diabetes), polycystische nierziekte of een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie)
- Genetische ziekten van het bindweefsel, bijvoorbeeld het Marfan- en Ehlers-Danlos-syndroom
Hoe verloopt diverticulose?
Als u diverticulose heeft, is het raadzaam goed op uw dieet en andere levensstijlgewoonten te letten. Op deze manier is het niet alleen mogelijk om de risicofactoren te minimaliseren, maar ook om de prognose positief te beïnvloeden.
Kan diverticulose worden voorkomen?
De beste manier om diverticulose te voorkomen is het verminderen van de risicofactoren die kunnen worden beïnvloed. Hierbij ligt de nadruk vooral op een vezelrijk en vleesarm dieet, voldoende vochtinname en lichamelijke activiteit. Al deze maatregelen zorgen voor een gezonde darmfunctie en gaan constipatie – en daarmee de ontwikkeling van divertikels – tegen.
Meer tips over voeding bij diverticulose en diverticulitis vindt u hier: Diverticulitis voeding.
