Kort overzicht
- Symptomen: Plotseling begin van de ziekte, ernstig ziektegevoel, onduidelijke spraak, slikken doet pijn of is niet mogelijk, speekselvloed, kortademigheid en verstikking treden plotseling op (medisch noodgeval)
- Oorzaken en risicofactoren: Meestal infectie met de bacterie Haemophilus influenza type B, zeldzamer Streptococcus pneumoniae of Staphylococcus aureus; onvoldoende vaccinatie tegen HiB is een risicofactor, vooral bij volwassenen.
- Diagnose: visuele diagnose door arts, zo min mogelijk verdere onderzoeken om verstikking te voorkomen, kunstmatige beademing of tracheotomie voorbereid op noodbasis, zelden tracheoscopie
- Behandeling: Meestal kunstmatige beademing, toediening van antibiotica via de bloedbaan tegen de bacteriën, toediening van cortisonpreparaten om de ontsteking te beteugelen
- Prognose: Behandeld geneest meestal na een paar dagen zonder gevolgen, verstikkingsaanvallen eindigen in tien tot twintig procent van de gevallen dodelijk
Kort overzicht
Symptomen: Plotseling begin van de ziekte, ernstig ziektegevoel, onduidelijke spraak, slikken doet pijn of is niet mogelijk, speekselvloed, kortademigheid en verstikking treden plotseling op (medisch noodgeval)
Oorzaken en risicofactoren: Meestal infectie met de bacterie Haemophilus influenza type B, zeldzamer Streptococcus pneumoniae of Staphylococcus aureus; onvoldoende vaccinatie tegen HiB is een risicofactor, vooral bij volwassenen.
Diagnose: visuele diagnose door arts, zo min mogelijk verdere onderzoeken om verstikking te voorkomen, kunstmatige beademing of tracheotomie voorbereid op noodbasis, zelden tracheoscopie
Behandeling: Meestal kunstmatige beademing, toediening van antibiotica via de bloedbaan tegen de bacteriën, toediening van cortisonpreparaten om de ontsteking te beteugelen
Prognose: Behandeld geneest meestal na een paar dagen zonder gevolgen, verstikkingsaanvallen eindigen in tien tot twintig procent van de gevallen dodelijk
Over het geheel genomen neemt het aantal gevallen echter af; epiglottitis is nu een zeldzame ziekte geworden.
Een waarschijnlijk prominent historisch slachtoffer van epiglottitis is de eerste president van de Verenigde Staten van Amerika, George Washington.
Wat zijn de symptomen?
Epiglottitis is altijd een noodgeval. Dit komt omdat acute ademnood zich vaak binnen een zeer korte tijd van zes tot twaalf uur na het begin van de ziekte ontwikkelt. Bel daarom onmiddellijk een spoedarts, zelfs als blijkt dat de symptomen mogelijk door een andere ziekte zijn veroorzaakt.
Epiglottitis is waarschijnlijk aanwezig als de volgende symptomen aanwezig zijn:
- De getroffen persoon lijkt erg ziek en klaagt over ernstige keelpijn tijdens het spreken.
- De koorts is boven de 39 graden Celsius en begint plotseling.
- De spraak is ‘klonterig’.
- Slikken is meestal niet meer mogelijk.
- De lymfeklieren in de nek zijn gezwollen.
- Sommige patiënten willen niet praten of kunnen dat niet.
- Ademen is moeilijk en klinkt als snurken (raspende ademhaling). Dit komt deels doordat zich een speekselmeer in de keel heeft gevormd.
- De kaak is naar voren gestrekt en de mond is open.
- De zithouding van de getroffen persoon is naar voren gebogen, terwijl het hoofd naar achteren is gekanteld (koetsierszit), omdat ademen daardoor gemakkelijker gaat. Getroffen personen weigeren te gaan liggen.
- Patiënten zijn bleek en/of blauw van kleur.
- Toenemende kortademigheid
Levensbedreigende verstikking is mogelijk bij epiglottitis – bel in dit geval onmiddellijk een ambulance en een spoedarts!
Differentiatie tussen epiglottitis en pseudokroep
Hoewel epiglottitis een levensbedreigende aandoening is, is pseudokroep meestal onschadelijk. De volgende verschillen bestaan:
|
epiglottitis |
Pseudokroep |
|
|
pathogeen |
Meestal de bacterie Haemophilus influenzae type B |
Meestal virussen, b.v. het para-influenzavirus |
|
Algemene conditie |
Ernstige ziekte, hoge koorts |
Meestal niet significant beïnvloed |
|
Begin van de ziekte |
Plotseling geen goede gezondheid meer en het wordt snel erger |
Langzaam, toenemend begin van de ziekte |
|
Typische kenmerken |
Onbenullige taal, ernstige slikproblemen, getroffen personen zijn niet in staat hun eigen speeksel in te slikken |
Blaffende hoest, heesheid, vooral 's nachts, maar geen problemen met slikken |
Epiglottitis veroorzaakt geen heesheid of hoesten.
Oorzaken en risicofactoren
In sommige gevallen hebben patiënten vóór epiglottitis een triviale infectie, zoals een verkoudheid of milde keelpijn. In de meeste gevallen worden de patiënten echter ziek vanwege een perfecte, perfecte gezondheid. In tegenstelling tot pseudokroep, die veel vaker voorkomt, komt epiglottitis niet seizoensgebonden voor; epiglottitis komt het hele jaar door voor.
Haemophilus influenzae type B
De bacterie Haemophilus influenzae type B, die epiglottitis veroorzaakt, koloniseert het slijmvlies van de luchtwegen (neus, keel, luchtpijp) en kan daar ontstekingen veroorzaken. Het wordt overgedragen door hoesten, praten of niezen (druppelinfectie).
De incubatietijd, d.w.z. de tijd tussen infectie en de eerste symptomen, bedraagt twee tot vijf dagen. In het verleden werd ten onrechte gedacht dat de bacterie de veroorzaker van influenza was en werd daarom ‘influenza’ genoemd.
Onderzoeken en diagnose
De arts voert alleen lichamelijk onderzoek uit als er nog geen ademhalingsmoeilijkheden zijn. Apparatuur voor kunstmatige beademing en in ieder geval zuurstoftoediening moet altijd gereed zijn voor het geval deze zich ontwikkelen.
Vervolgens inspecteert de arts de mondholte en keelholte met een spatel. Bij kinderen is de ontstoken epiglottis zichtbaar door de tong voorzichtig weg te duwen.
Indien nodig is een laryngoscopie of een tracheoscopie en bronchoscopie vereist. De epiglottis is merkbaar rood en gezwollen.
Als de patiënt naar adem snakt en een blauwe tint heeft (cyanose), wordt in een vroeg stadium kunstmatige beademing (intubatie) aanbevolen. Hiervoor wordt via de mond of neus een beademingsslang in de keel geplaatst om de luchtweg veilig te stellen.
Hoe wordt epiglottitis behandeld?
Epiglottitis wordt intramuraal en met intensieve zorg behandeld. In het ziekenhuis wordt de patiënt nauwlettend gevolgd en indien nodig kunstmatig beademd. Injecties via een ader voorzien hem van voedingsstoffen en reguleren de vochtbalans.
Daarnaast krijgt hij gedurende een periode van tien dagen intraveneuze antibiotica zoals cefotaxim of cefalosporines. Verder geven de behandelende artsen cortison (glucocorticoïd) via de ader zodat de ontsteking van de epiglottis afneemt. Een pompspray met epinefrine helpt acute ademnood te verlichten.
Als er een ademstilstand dreigt, wordt de getroffen persoon onmiddellijk geïntubeerd, wat lastig kan zijn vanwege de epiglottitis. Daarnaast wordt een adrenalinespray toegediend.
In de regel wordt de patiënt ongeveer twee dagen kunstmatig beademd. Hij wordt pas ontslagen als er langer dan 24 uur geen klachten meer zijn.
Maatregelen die moeten worden genomen totdat de spoedarts arriveert
Totdat de spoedarts arriveert, moet u de patiënt kalmeren in geval van epiglottitis, omdat onnodige opwinding de kortademigheid vaak verergert. Probeer daarom onder geen enkele omstandigheid door de keel te kijken.
Open de ramen om frisse lucht binnen te laten. Open beklemmende kleding. Let op de houding die de patiënt wil aannemen.
De zitplaats van de koetsier met de romp naar voren gebogen, de armen ondersteund op de dijen en het hoofd naar boven gericht vergemakkelijkt vaak de ademhaling.
Verloop van de ziekte en prognose
Met tijdige therapie verbeteren de symptomen binnen een paar dagen en geneest epiglottitis zonder gevolgen. Als epiglottitis te laat wordt herkend of behandeld, kan dit fataal zijn.
het voorkomen
Omdat de bacterie Haemophilus influenzae type B voornamelijk de veroorzaker van epiglottitis is, biedt de zogenaamde HiB-vaccinatie effectieve bescherming.
De Permanente Vaccinatiecommissie (STIKO) van het Robert Koch Instituut (RKI) beveelt vaccinatie aan voor alle zuigelingen vanaf de tweede levensmaand. Het wordt meestal gegeven als een zesvaccinatie samen met vaccins tegen hepatitis B, tetanus, difterie, polio en kinkhoest.
Volgens het verlaagde 2+1-vaccinatieschema dat de STIKO sinds juni 2020 adviseert, krijgen zuigelingen het HiB-vaccin in de tweede, vierde en elfde levensmaand. Premature baby's krijgen daarentegen vier vaccinatieschoten (één extra in de derde levensmaand).
Boostervaccinaties zijn niet nodig na volledige basisimmunisatie. Basisimmunisatie is belangrijk om voldoende vaccinbescherming op te bouwen om epiglottitis effectief te voorkomen.
Voor meer informatie over vaccinatie tegen Haemophilus influenzae type B, zie ons artikel Hib-vaccinatie.
