Kort overzicht
- Symptomen: Pijn in de bovenbuik tot hevige pijn in een gescheurde milt.
- Oorzaken en risicofactoren: infectieziekten, erfelijke ziekten, kankers, stofwisselingsziekten en andere.
- Diagnose: medische voorgeschiedenis, palpatie van de milt, echografie, analyse van bloedwaarden, verdere onderzoeken
- Behandeling: Afhankelijk van de onderliggende ziekte, in sommige gevallen chirurgische verwijdering van de milt.
Wat is splenomegalie?
Een vergrote milt is een veel voorkomend symptoom. Het komt voor bij verschillende ziekten. Deze omvatten infectieziekten, erfelijke ziekten, bloed- of leverziekten en vele andere.
Een van de taken is het opvangen en afbreken van oude en misvormde bloedcellen en micro-organismen die in het bloed worden aangetroffen. Bovendien rijpen er immuuncellen in. Het is mogelijk om zonder milt te leven. De kans op ernstige infecties neemt dan echter toe.
Wat zijn de symptomen?
Symptomen van de onderliggende ziekte bij splenomegalie
Veel verschillende ziekten leiden onder meer tot splenomegalie. Afhankelijk van deze onderliggende ziekte hebben patiënten symptomen. De arts baseert zijn diagnose onder meer op de volgende correlaties:
- Bij infectieziekten: koorts, vermoeidheid, zwelling van de lymfeklieren.
- Bij kwaadaardige kankerziekten en dergelijke: gewichtsverlies, nachtelijk zweten, koorts
- Bij hematopoietische stoornissen: vermoeidheid, zwakte, bleekheid
Symptomen die splenomegalie veroorzaken
Een abnormale zwelling van de milt is meestal voelbaar onder de linker ribbenboog. Het kan bijvoorbeeld pijn veroorzaken als het op de zenuwen drukt of andere organen verdringt. Als de milt te veel opzwelt voor de capsule eromheen, is het mogelijk dat deze scheurt. De zogenaamde miltruptuur gaat gepaard met hevige pijn in de linker bovenbuik. In veel gevallen straalt deze pijn uit naar de linkerschouder.
De oorzaken die kunnen leiden tot splenomegalie zijn talrijk. Ze kunnen in verschillende groepen worden verdeeld.
Bloedziekten
Er zijn goedaardige en kwaadaardige bloedziekten die splenomegalie veroorzaken. Goedaardige zijn onder meer aangeboren afwijkingen van de rode bloedcellen.
Deze omvatten:
- Sikkelcelziekte
- Thalassemie
- Erfelijke sferocytose
- Glucose-6-fosfaatdehydrogenasedeficiëntie
Kwaadaardige bloedziekten die een vergrote milt veroorzaken, zijn onder meer leukemieën en lymfomen, evenals myeloproliferatieve aandoeningen zoals osteomyelofibrose of juveniele myelomonocytische leukemie, wat verschillende vormen van bloedkanker zijn.
infecties
- Bacteriële sepsis
- leishmaniasis
- Malaria
- Syphilis
- Tyfus koorts
- Tuberculose
- Echinokokkose
Poortaderschade
Als er een obstructie van de uitstroom in de poortader is, stroomt het bloed terug naar de milt (congestieve milt). Redenen hiervoor zijn onder meer:
- Hartfalen
- Levercirrose of fibrose (in dit geval is er naast een vergrote milt meestal sprake van een vergrote lever)
- Portal veneuze trombose
- Budd-Chiari-syndroom
Stapelingsziekten
- Glycogeenstapelingsziekte
- Ziekte van Niemann-Pick
- Ziekte van Gaucher
- Mucopolysacharidoses
Ook in deze gevallen blijft splenomegalie vaak jarenlang bestaan als chronisch symptoom.
Immunologische ziekten
Verschillende immunologische ziekten zijn mogelijke oorzaken van splenomegalie, die dan meestal ook chronisch is. Deze omvatten:
- Chediak-Higashi-syndroom
- Kawasaki-syndroom
- Histiocytosen
- Chronische granulomatose
- Auto-immuun lymfoproliferatief syndroom (ALPS)
Andere mogelijke oorzaken
In zeldzame gevallen treedt zwelling van de milt op bij collagenosen zoals systemische lupus erythematosus, de ziekte van Still of juveniele reumatoïde artritis. Splenomegalie is ook mogelijk bij sarcoïdose.
Verbanden tussen een vergrote milt en stress of een “ongezonde” levensstijl worden beschreven op het gebied van alternatieve geneeswijzen, maar zijn niet bewezen door de conventionele geneeskunde of de wetenschap.
Onderzoeken en diagnose
- Heeft u de laatste tijd last gehad van een infectie?
- Lijdt u aan een chronische of kwaadaardige ziekte?
- Heeft u koorts?
- Bent u de laatste tijd onbedoeld afgevallen?
- Wordt u 's nachts badend in het zweet wakker?
Fysiek onderzoek
Als uw arts het palpeert, is er sprake van splenomegalie. Vervolgens bevestigt hij deze bevinding via een echografisch onderzoek door de milt te meten. Bovendien kan de echografie tekenen vertonen van leverschade of ziekte van de poortader.
Verdere diagnostiek
Zodra uw arts splenomegalie heeft vastgesteld, zijn verdere tests nodig om de oorzaken van de vergrote milt te achterhalen. Eerst neemt hij meestal bloed af van de patiënt voor analyse in het laboratorium. Daar onderzoeken ze:
- Bloedbeeld en bloeduitstrijkje (aantal rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes, inclusief een lijst van de verschillende soorten witte bloedcellen en het aantal jonge rode bloedcellen).
- Indicaties van leverbeschadiging: Transaminasen (ALAT, ASAT), bilirubine.
- Immuunparameters: C-reactief proteïne, antinucleaire antilichamen, reumatoïde factoren, Coombs-test, elektroforese.
- Tekenen van virale infecties
De arts initieert dan gewoonlijk verdere diagnostische stappen, zoals een röntgenfoto van de thorax, computertomografie van de buik of een beenmergbiopsie.
Behandeling van splenomegalie
Splenomegalie is meestal een symptoom van een andere onderliggende ziekte. Zodra de onderliggende ziekte is vastgesteld, wordt deze behandeld. Met effectieve therapie verdwijnt splenomegalie vaak.
Dit staat bekend als overweldigende post-splenectomie-infectie (OPSI). Het immuunsysteem bestrijdt dan vaak niet meer goed ingekapselde bacteriën zoals pneumokokken of meningokokken.
Ziekteverloop en prognose
Een andere complicatie die vaak resulteert in splenectomie is hypersplenisme. Het vertegenwoordigt een overfunctie van de milt. Het verwijdert dan meer bloedcellen dan nodig is (overmatige fagocytose).
