Plaveiselcelcarcinoom: aangetaste huidgebieden
Plaveiselcelcarcinoom ontwikkelt zich voornamelijk op delen van het lichaam die bijzonder aan de zon worden blootgesteld (licht of zonneterrassen genoemd) – en hier vooral op het gezicht (bijvoorbeeld op de neus). Soms worden ook de schouders, armen, handruggen of overgangsgebieden naar de slijmvliezen (bijvoorbeeld de onderlip) aangetast. Bij mensen met weinig of geen hoofdhaar vormt het spinalioom vaak ook in het kale gebied, de nek of aan de toppen van de oren.
Plaveiselcelcarcinoom: risicofactoren
UV-licht en actinische keratose
De belangrijkste risicofactor voor spinalioom is UV-licht – en meestal via de omweg van actinische keratose (ook wel zonnekeratose genoemd). Dit is een huidverandering veroorzaakt door UV-straling, die in zeer veel gevallen het voorstadium van een spinalioom wordt. Het ontstaat uitsluitend op aan de zon blootgestelde delen van het lichaam, en meestal op delen van het gezicht, op de handruggen of op een kaal hoofd.
Typisch presenteert actinische keratose zich als een relatief scherp gedefinieerde roodheid die kan komen en gaan en aanvoelt als fijn schuurpapier (dwz enigszins ruw). Deze huidlaesie is niet kwaadaardig, maar ontwikkelt zich vaak tot plaveiselcelcarcinoom. Daarom moeten actinische keratosen altijd door een arts worden behandeld.
Andere risicofactoren
Naast actinische keratose zijn er nog andere risicofactoren voor spinalioom: huid die vooraf is beschadigd door bepaalde gifstoffen zoals teer, arseen of roet, loopt een hoog risico op plaveiselcelcarcinoom. De tong en mond worden vaak beschadigd door chronisch tabaks- en alcoholgebruik, wat in dit gebied plaveiselcelcarcinoom bevordert.
Spinalioma kan zich echter niet alleen ontwikkelen op dergelijke huidbeschadiging veroorzaakt door chemische toxines. In zeldzamere gevallen ontstaat deze huidkanker uit chronische wonden, brandwondenlittekens of op basis van andere huidziekten.
Plaveiselcelcarcinoom: behandeling
Standaardtherapie voor spinalioom is chirurgische verwijdering van de tumor. Als alternatief (bijvoorbeeld als een operatie om medische redenen niet mogelijk is) nemen artsen hun toevlucht tot andere therapeutische methoden. Deze omvatten ijsvorming (cryotherapie), lokale chemotherapie of immunotherapie en bestralingstherapie.
Meer over de behandeling van plaveiselcelcarcinoom en de voorloper ervan (actinische keratose) leest u onder Huidkanker: Behandeling.
Plaveiselcelcarcinoom: kansen op genezing
Zodra er echter metastasen aanwezig zijn, verslechtert de prognose aanzienlijk. Ook is het ongunstig als de patiënt een onderdrukt immuunsysteem heeft (immunosuppressie), bijvoorbeeld door het gebruik van immunosuppressiva of een HIV-infectie. De huidkanker verloopt dan meestal veel agressiever.
Ongeveer 40 tot 50 van de 1,000 spinalioompatiënten sterven aan de kanker.
Plaveiselcelcarcinoom: nazorg
Zelfs na een succesvolle behandeling en genezing kan het plaveiselcelcarcinoom terugkeren. Ongeveer de helft van de patiënten ontwikkelt bijvoorbeeld binnen vijf jaar na de eerste ziekte een tweede tumor. Daarom zijn regelmatige vervolgonderzoeken gedurende deze vijf jaar erg belangrijk.
De intervallen waarmee de onderzoeken nuttig zijn, zijn afhankelijk van het individuele geval. In het eerste jaar worden doorgaans driemaandelijkse controles aanbevolen.
Plaveiselcelcarcinoom: preventie
Zorg voor voldoende bescherming tegen de zon, vooral voor kinderen. Hun huid is veel gevoeliger dan die van volwassenen.
Kankerbevorderende UV-stralen worden echter niet alleen blootgesteld aan zonlicht, maar ook op de zonnebank. Daarom adviseert de Duitse Kankerhulp onder meer: Bezoek het solarium niet!
U moet dit advies opvolgen, vooral als u al een plaveiselcelcarcinoom heeft gehad – om het risico op een recidief te verminderen.
