Hypothyreoïdie

Kort overzicht

  • Veel voorkomende symptomen: vermoeidheid, gewichtstoename, obstipatie, slecht humeur, het koud hebben.
  • Onderzoeken: Bloedonderzoek voor schildklierniveaus, echografie, scintigrafie.
  • Behandeling: L-thyroxine-tabletten
  • Let op: Controleer regelmatig de hormoondosering (TSH-waarde), een juiste behandeling vooral belangrijk tijdens de zwangerschap
  • Specialist: interne geneeskunde (endocrinologie), gynaecologie (voor zwangere vrouwen), huisarts

Hypothyreoïdie: symptomen

Bij hypothyreoïdie produceert de schildklier te weinig van de twee hormonen thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). Ze beïnvloeden vrijwel alle stofwisselingsprocessen bij de mens en zijn daarom van levensbelang. Terwijl een milde schildklierinsufficiëntie doorgaans nauwelijks klachten veroorzaakt, vertraagt ​​een ernstiger hormoontekort vrijwel alle metabolische activiteit aanzienlijk. Dit veroorzaakt soms ernstige klachten.

Veel voorkomende symptomen

Veel voorkomende symptomen van hypothyreoïdie zijn slechte prestaties, slechte concentratie en vermoeidheid. Getroffen personen voelen zich vaak weinig energie en depressief.

Een verhoogde gevoeligheid voor kou is ook typisch voor hypothyreoïdie. De huid kan koel, droog, ruw en verdikt zijn; soms treden gelige verkleuringen op (opslag van de kleurstof caroteen!).

Uiterlijk kan hypothyreoïdie klachten veroorzaken zoals een gezwollen gezicht met verdikte lippen en vergrote tong, zwelling rond de oogkassen en dus spleetachtige, vernauwde oogleden.

De reden voor de deegachtige gezwollen huid zijn speciale koolhydraatketens, de zogenaamde glycosaminoglycanen. Bij hypothyreoïdie worden ze niet meer goed afgebroken en hopen ze zich op in het bindweefsel. Artsen spreken van zogenaamd myxoedeem. Ook de stembanden kunnen aangetast zijn, waardoor een ruwe, schorre stem ontstaat.

Hypothyreoïdie kan ook de volgende symptomen veroorzaken:

  • Depressieve stemming
  • Constipatie
  • Vertraging van de hartslag (bradycardie), vergroting van het hart, lage bloeddruk
  • Bloedsomloopstoornissen met sensorische stoornissen (zoals “formicatie”)
  • Menstruatiestoornissen bij vrouwen
  • Beperkingen van seksueel verlangen (libido), vruchtbaarheid en potentie (erectiestoornis = impotentie)
  • Struma (struma)

Soms verandert hypothyreoïdie bloedparameters zoals de hoeveelheid hemoglobine en rode bloedcellen. Hoewel deze parameters bij hypothyreoïdie kunnen afnemen, is het cholesterolgehalte vaak verhoogd. Dit kan leiden tot vroegtijdige verharding van de slagaders (atherosclerose).

Symptomen bij ouderen

Bij ouderen zijn de enige symptomen die vaak worden waargenomen bij hypothyreoïdie gevoeligheid voor verkoudheid, slechte prestaties of depressie. Niet zelden worden dergelijke symptomen verkeerd geïnterpreteerd als tekenen van veroudering, dementie of depressie, en blijft de echte oorzaak – hypothyreoïdie – onopgemerkt.

Symptomen bij baby's

Baby's met aangeboren hypothyreoïdie vertonen direct na de geboorte typische symptomen: ze bewegen weinig, willen niet drinken en hebben zwakke spierreflexen. Obstipatie en langdurige geelzucht bij pasgeborenen kunnen ook wijzen op hypothyreoïdie.

Als het hormoontekort onbehandeld blijft, zullen groeiachterstand, vertraagde mentale ontwikkeling en spraakontwikkelingsstoornissen optreden naarmate de aandoening vordert. Deze ernstige vorm van onbehandelde hypothyreoïdie wordt cretinisme genoemd.

Latente hypothyreoïdie: symptomen

Bij latente (“verborgen”) hypothyreoïdie wordt de concentratie schildklierhormonen (nog) niet verlaagd, alleen het TSH-niveau verhoogd. Symptomen als slechte prestaties en slechte concentratie, vermoeidheid etc. komen hier dus niet of slechts in mindere mate voor.

Hypothyreoïdie: oorzaken en risicofactoren

De oorzaken van hypothyreoïdie kunnen op elk van de drie niveaus ontstaan: door stoornissen in de functie van de schildklier zelf, door een verstoorde TSH-productie in de hypofyse, of door onvoldoende TRH-uitscheiding uit de hypothalamus. Dienovereenkomstig maken artsen onderscheid tussen verschillende vormen van hypothyreoïdie:

Primaire hypothyreoïdie

Veruit de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie ligt in de schildklier zelf. Artsen spreken dan van primaire hypothyreoïdie. De oorzaken kunnen aangeboren zijn of op latere leeftijd optreden:

Congenitale hypothyreoïdie

Sommige kinderen worden geboren zonder schildklier (athyreoïdie). In andere gevallen is de schildklier gebrekkig ontwikkeld (schildklierdysplasie) of treden er fouten op in de productie van schildklierhormonen. Als een zwangere vrouw een te hoge dosis therapie krijgt voor hyperthyreoïdie van haar schildklier, kan het kind ook hypothyreoïdie in de baarmoeder ontwikkelen.

Verworven hypothyreoïdie

Verworven hypothyreoïdie kan ook het gevolg zijn van eerdere medische behandeling. De behandeling van hyperthyreoïdie schiet bijvoorbeeld soms haar doel voorbij: zowel bestraling met radioactief jodium als behandeling met medicijnen tegen hyperthyreoïdie kunnen de hormoonproductie zo permanent verstoren dat hyperthyreoïdie hypothyreoïdie wordt.

Een schildklieroperatie (bijvoorbeeld vanwege een vergrote schildklier = struma, struma) kan ook leiden tot hypothyreoïdie als er niet voldoende gezond schildklierweefsel over is.

Soms speelt jodiumtekort een rol bij de ontwikkeling van verworven hypothyreoïdie: de schildklier heeft het sporenelement nodig om schildklierhormonen te produceren. Degenen die te weinig jodium in hun dieet binnenkrijgen, kunnen een extreem jodiumtekort ontwikkelen en als gevolg daarvan hypothyreoïdie.

Secundaire hypothyreoïdie

Bij secundaire hypothyreoïdie ligt de oorzaak van hypothyreoïdie in de hypofyse: deze produceert te weinig TSH, het hormoon dat de schildklier stimuleert om hormonen te produceren. Artsen noemen dit hypofyse-insufficiëntie. In tegenstelling tot primaire hypothyreoïdie zijn bij de secundaire vorm zowel de T3/T4-bloedspiegels als de TSH-spiegel verhoogd.

Tertiaire hypothyreoïdie

Nog zeldzamer is tertiaire hypothyreoïdie, waarvan de oorzaak bij de hypothalamus ligt. Het maakt dan te weinig van het hormoon TRH aan, dat uiteindelijk de productie van schildklierhormoon via de hypofyse reguleert.

Hypothyreoïdie – frequentie

Ongeveer één procent van de bevolking lijdt aan hypothyreoïdie. Ongeveer één op de 3,200 pasgeborenen wordt geboren met hypothyreoïdie. Dit wordt primaire congenitale hypothyreoïdie genoemd.

Naast deze patiënten met manifeste hypothyreoïdie zijn er ook veel mensen met zogenaamde latente hypothyreoïdie: bij hen zijn de bloedspiegels van schildklierhormonen normaal, maar TSH is verhoogd. Dit betekent dat de schildklier alleen voldoende hormonen produceert als deze zeer sterk wordt gestimuleerd door de hypofyse. Latente hypothyreoïdie kan zich later ontwikkelen tot manifeste hypothyreoïdie.

Hypothyreoïdie: onderzoeken en diagnose

Als er een vermoeden bestaat van hypothyreoïdie, zal de arts u eerst vragen naar de typische symptomen en u vervolgens lichamelijk onderzoeken. Hij kan bijvoorbeeld de textuur van uw huid voelen of de voorkant van uw nek palperen, waar de schildklier zich bevindt. Hierdoor kan hij de omvang en consistentie ervan beoordelen.

Een bloedmonster is ook belangrijk. Eén van de belangrijkste bloedwaarden voor het ophelderen van vermoedelijke hypothyreoïdie is de TSH-waarde. De concentratie van dit hormoon in het bloed geeft aan hoeveel de schildklier gestimuleerd moet worden om voldoende schildklierhormonen te produceren. In de meeste gevallen van hypothyreoïdie is de TSH-concentratie in het bloed verhoogd.

Als de TSH-waarde verhoogd is, zal de arts ook de T4-waarde in het bloed bepalen. Als dit normaal is, duidt dit op latente hypothyreoïdie. Als het T4-niveau echter laag is, is er sprake van een manifeste hypothyreoïdie. De arts beoordeelt de hormoonwaarden echter altijd individueel, omdat afhankelijk van de leeftijd en het gewicht van de patiënt verschillende normale waarden gelden. Als er geen lichamelijke klachten zijn, meet hij meestal opnieuw.

Meer over hormonale schildklierwaarden leest u in het artikel Schildklierwaarden.

Verdere diagnostiek bij hypothyreoïdie

Onder bepaalde omstandigheden kunnen artsen verdere onderzoeken bestellen om de oorzaak van de hypothyreoïdie vast te stellen:

  • Echografisch onderzoek: Door middel van een echografisch onderzoek kan de grootte en conditie van de schildklier worden bepaald.
  • Biopsie: Soms neemt de arts ook weefselmonsters voor analyse in het laboratorium. Zo kan hij aanwijzingen vinden voor een tumor of ontsteking.