Wat is dopamine?
In de middenhersenen wordt een bijzonder grote hoeveelheid dopamine geproduceerd. Hier speelt het een belangrijke rol bij de controle en regulering van bewegingen. Als de dopaminerge neuronen afsterven, wordt het dopamine-effect gedoofd en verschijnen karakteristieke symptomen zoals tremor en spierstijfheid (stijfheid). Dit ziektebeeld wordt ook wel de ziekte van Parkinson genoemd.
Buiten de hersenen verwijden de bloedvaten in de buik en de nieren zich door de werking van dopamine en wordt de bloedstroom bevorderd. Bovendien stimuleert dopamine de activiteit van het sympathische zenuwstelsel. Bij zwangere vrouwen reguleert het de afgifte van prolactine, een hormoon dat verantwoordelijk is voor de borstgroei en de melkproductie.
Dopamine als medicijn
Wanneer bepaal je dopamine?
Dopamine-referentiewaarden
Dopamine kan worden gemeten in de urine, waarbij de urine gedurende 24 uur wordt verzameld. Voor een betekenisvol meetresultaat moeten enkele voorwaarden in acht worden genomen:
Voor 24-uurs opvangurine gelden de volgende dopaminenormwaarden (in microgram per dag):
|
Leeftijd |
Dopamine standaardwaarde |
|
tot 1 jaar |
≤ 85.0 µg/dag |
|
1 tot 2 jaar |
≤ 140.0 µg/dag |
|
2 tot 4 jaar. |
≤ 260.0 µg/dag |
|
4 tot 18 jaar |
≤ 450.0 µg/dag |
|
Volwassenen |
< 620 µg/dag |
Wanneer wordt het dopaminegehalte verlaagd?
Als dopaminerge neuronen afsterven of er te weinig dopamine wordt geproduceerd, kunnen de hersenen de bewegingen en de omvang ervan niet langer reguleren. Het volledige beeld van het ontbrekende dopamine-effect is de zogenaamde ziekte van Parkinson.
Vanwege het belang van de neurotransmitter in het beloningssysteem kan een tekort aan dopamine ook tot depressie leiden.
Dopamine-tekort
Wanneer is het dopamineniveau verhoogd?
Feochromocytomen leiden tot verhoogde niveaus als gevolg van een verhoogde afgifte van dopamine. Patiënten klagen over zweten, hoge bloeddruk en hoofdpijn met duizeligheid.
Kennelijk worden psychosen en schizofrenie ook in verband gebracht met een teveel aan dopamine. Geneesmiddelen die bepaalde dopaminereceptoren blokkeren, leiden dus tot een verbetering van de symptomen.
Hoe kan dopamine worden verhoogd of verlaagd?
Als het dopaminegehalte van het lichaam pathologisch wordt verhoogd of verlaagd, helpen medicijnen het tekort of teveel te compenseren. Een van de bekendste voorbeelden is L-DOPA (levodopa), dat als zendervervanger in de hersenen van patiënten met de ziekte van Parkinson fungeert en zo het bestaande dopaminetekort compenseert. Dopamineheropnameremmers zijn ook belangrijke medicijnen die patiënten een betere levenskwaliteit geven.
Als de dopaminebalans door stress, lichamelijke belasting of slaapgebrek uit balans is, kunnen meditatie, ontspanningsoefeningen of yoga worden gebruikt om de lichaamseigen dopaminewaarden weer in balans te brengen.
