Carotisstenose: beschrijving
Carotisstenose is de term die door artsen wordt gebruikt om een vernauwing (stenose) van de halsslagader te beschrijven. Er is een rechter en een linker halsslagader, die langs de zijkanten van de nek lopen, van de borst naar het hoofd. Ze verdelen zich ongeveer halverwege de nek in een interne en een externe halsslagader (interne en externe halsslagader). De interne halsslagader (ACI) voorziet voornamelijk de hersenen van bloed, terwijl de externe halsslagader (ACE) voornamelijk de hoofdhuid, het gezicht en de bovenste nekorganen van bloed voorziet. Carotisstenose bevindt zich meestal in het gebied van de splitsing.
Carotisstenose: frequentie
De frequentie van stenose van de halsslagader neemt toe met de leeftijd van de patiënt. Bij slechts ongeveer 0.2 procent van de mannen onder de 50 jaar is bijvoorbeeld ten minste de helft van hun halsslagader vernauwd. Tot ruim twee procent van de 60-plussers en ruim zeven procent van de 80-plussers heeft een dergelijke asymptomatische halsslagaderstenose. Vergeleken met vrouwen worden mannen ongeveer twee keer zo vaak getroffen.
Carotisstenose: symptomen
Carotisstenose veroorzaakt vaak lange tijd geen symptomen. Artsen spreken dan van asymptomatische halsslagaderstenose. Wanneer er symptomen optreden, kunnen deze variëren. Voorbeeld:
- Visuele stoornissen zoals dubbelzien of gezichtsvelddefecten
- Spraakstoornissen
- Hoofdpijn
- Duizeligheid aanvallen
Deze symptomen van carotisstenose kunnen optreden tijdens aanvallen en kunnen minuten tot uren aanhouden. Als ze verdwijnen, wordt dit ook wel een transiënte ischemische aanval (TIA) genoemd, dat wil zeggen een tijdelijk gebrek aan bloedtoevoer naar de hersenen. Als de klachten over langere tijd aanhouden of zelfs toenemen, is er sprake van een beroerte (beroerte, belediging).
Carotisstenose: oorzaken en risicofactoren
De meest voorkomende oorzaak van stenose van de halsslagader is vasculaire verkalking (arteriosclerose). Met het ouder worden vormen zich afzettingen (plaques) op de binnenste vaatwanden – inclusief de halsslagader. Deze afzettingen vernauwen het vat. Risicofactoren zoals roken, hoge bloeddruk of verhoogde bloedlipiden versnellen het proces. Uiteindelijk kunnen kleine stukjes van de plaque afbreken, met de bloedstroom de hersenvaten binnendringen en een ervan vernauwen of volledig blokkeren. Dit resulteert in een verminderde of geen bloedtoevoer naar het hersenweefsel (ischemie). Als het stroomafwaartse hersenweefsel niet snel weer van voldoende zuurstof wordt voorzien, sterft het af – er ontstaat een ischemische beroerte (herseninfarct).
Carotisstenose: risicofactoren
Verschillende risicofactoren dragen bij aan een vernauwing van de halsslagader. Deze omvatten
- Leeftijd en geslacht
- Verhoogde bloedlipiden (hyperlipidemie)
- Diabetes mellitus (suikerziekte)
- Roken
- Obesitas
Leefstijl heeft dus een grote invloed op het ontstaan van halsslagaderstenose. Mensen die gezond eten, voldoende bewegen en niet roken, hebben minder kans op het ontwikkelen van halsslagaderstenose, of in ieder geval later, dan mensen die een ongezonde levensstijl leiden.
Carotisstenose: onderzoeken en diagnose
Carotisstenose wordt meestal gedetecteerd tijdens een echografisch onderzoek, maar kan in sommige gevallen ook worden gedetecteerd door typische symptomen. Het eerste aanspreekpunt is meestal uw huisarts, die u mogelijk doorverwijst naar een neuroloog. Een arts zal u eerst uitgebreid vragen naar uw medische geschiedenis (anamnese). Mogelijke vragen zijn bijvoorbeeld
- Heeft u last van hoge bloeddruk of suikerziekte?
- Rook je?
- Heeft u af en toe last van zichtproblemen?
Carotisstenose: lichamelijk onderzoek
De arts zal u dan onderzoeken. Hij zal uw pols voelen in uw nek en polsen. Als er sprake is van halsslagaderstenose in het gedeelte van de gemeenschappelijke halsslagader, kan het moeilijk zijn om de pols te voelen. De arts zal dan met een stethoscoop naar uw hart en grote bloedvaten luisteren. Als u halsslagaderstenose heeft, kunt u mogelijk stromingsgeluiden boven de halsslagaders horen.
Carotisstenose: laboratoriumtests
Carotisstenose: instrumentele onderzoeken
Echografisch onderzoek (echografie) is bijzonder nuttig bij de diagnose van halsslagaderstenose – meer bepaald een speciale vorm van echografie: duplex-echografie. Het kan worden gebruikt om zowel de bloedstroom in de bloedvaten als de bloedvaten zelf te visualiseren. Hierdoor kan de ernst van de stenose worden bepaald en het type vernauwing worden geïdentificeerd. Als de afzettingen op de vaatwand tamelijk stevig en compact zijn, is de kans kleiner dat ze loskomen dan wanneer ze brokkelig en ongelijkmatig zijn.
Artsen voeren vaak aanvullende onderzoeken uit om het risico op een beroerte beter in te schatten. Deze omvatten een echografisch onderzoek van het hart. De arts kan vaststellen of zich in het hart stolsels hebben gevormd die in de halsslagaders dreigen te worden gespoeld en deze blokkeren.
Daarnaast wordt een langdurig elektrocardiogram (langetermijn-ECG) uitgevoerd om mogelijke aanwijzingen voor hartritmestoornissen te vinden. Deze verhogen het risico op stolsels in het hart, die de halsslagaders kunnen blokkeren.
Er kan ook een angiografie worden uitgevoerd. Bij deze vasculaire beeldvormingsprocedure wordt de patiënt geïnjecteerd met een contrastmiddel en wordt er een röntgenfoto van het hoofd van de patiënt gemaakt. De bloedvaten vullen zich met contrastmiddel, waardoor eventuele vernauwingen zichtbaar worden. Soms wordt hiervoor ook computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI) gebruikt.
Carotisstenose: behandeling
Het doel van de behandeling van stenose van de halsslagader is het voorkomen van een beroerte en het verzekeren van de bloedtoevoer naar de hersenen. Om dit te doen, is het belangrijk om eerst de risicofactoren te minimaliseren. Als patiënt kunt u hieraan een belangrijke bijdrage leveren: maak er een gewoonte van om een gezonde levensstijl te leiden met voldoende beweging, een evenwichtige voeding en het vermijden van nicotine. Bovendien moeten uw bloeddruk en bloedsuikerspiegel optimaal gereguleerd worden. Een gezonde levensstijl helpt hier ook bij. Indien nodig zal uw huisarts aanvullende medicijnen voorschrijven (antihypertensiva, bloedsuikerverlagende medicijnen).
Om het risico op een beroerte te minimaliseren, kan de arts ook “bloedverdunnende” tabletten voorschrijven. Deze zogenaamde bloedplaatjesaggregatieremmers (zoals acetylsalicylzuur = ASA) voorkomen de vorming van bloedstolsels (trombi) en blokkeren de bloedvaten.
Carotisstenose: chirurgische behandeling
Het risico bestaat dat de operatie zelf tot een beroerte leidt. Daarom mag de procedure alleen worden uitgevoerd in medische centra die voldoende ervaring hebben met TEA. Daarnaast wegen de behandelende artsen zorgvuldig de voordelen en risico’s van de operatie af. De levensverwachting, de mate van stenose en eventuele reeds bestaande aandoeningen spelen allemaal een rol.
Een andere procedure die wordt gebruikt voor carotisstenose is carotisangioplastiek met plaatsing van een stent. Hierbij wordt een ballonkatheter gebruikt om het aangetaste vat van binnenuit uit te zetten en wordt een vasculaire ondersteuning (stent) ingebracht die vanzelf uitzet.
Carotisstenose: verloop van de ziekte en prognose
Carotisstenose kan lange tijd onopgemerkt blijven en geen symptomen veroorzaken. Dit is gevaarlijk, omdat de vernauwing van de halsslagader in de loop van de tijd meestal toeneemt, waardoor het risico op een beroerte toeneemt. Jaarlijks veroorzaken ongeveer 2 op de 100 asymptomatische halsslagaderstenosen die bij toeval worden ontdekt, een beroerte. Bovendien hebben patiënten met halsslagaderstenose een verhoogd risico op een hartaanval.
Praat daarom uitgebreid met uw arts over de behandelingsopties. Het veranderen van uw levensstijl met voldoende lichaamsbeweging en gezond eten kan de prognose van halsslagaderstenose verbeteren.
