Kort overzicht
- Behandeling: De behandeling hangt af van het type en de ernst van de kneuzing. Eerstehulpmaatregelen omvatten koeling en elevatie. Bij ernstige verwondingen kan een lekke band raadzaam zijn.
- Ziekteverloop en prognose: De genezingsperiode voor milde blauwe plekken bedraagt enkele dagen tot weken. Bij een ernstige kneuzing (kneuzing) duurt het vier weken of langer.
- Symptomen: Afhankelijk van de ernst van de kneuzing zijn mogelijke symptomen pijn, zwelling en bewegingsbeperking. Andere symptomen treden op, afhankelijk van de lokalisatie.
- Oorzaken en risicofactoren: Een kneuzing ontstaat bijvoorbeeld door een klap, val of stoot. Dergelijke blessures komen vaak voor bij bepaalde sporten, zoals voetbal of ijshockey.
- Diagnose: De diagnose wordt gesteld door een medisch onderzoek. Dit kan ook een röntgenonderzoek, computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI) omvatten.
Wat is een kneuzing?
Een blauwe plek is een direct letsel veroorzaakt door compressie. Het is gesloten – er is dus geen zichtbaar huidletsel en geen gebroken bot. Het weefsel op de gekneusde plek (bijvoorbeeld huid, vetweefsel, fascia, spieren, pezen, weefselcapsule, et cetera) is gekneusd.
Afhankelijk van het type en de plaats van de kneuzing spreekt men van een botkneuzing, spierkneuzing, oogbolkneuzing, longkneuzing, hersenkneuzing, dijbeenkneuzing (“paardenkus”), ribbenkneuzing, kniekneuzing of schouderkneuzing. Een kneuzing komt ook voor op andere delen van het lichaam, zoals de voet of pols.
Kneuzing van de ribben
Lees meer over de oorzaak, symptomen en behandeling van gekneusde ribben in het artikel Ribkneuzing.
Kneuzing van de knie
Lees meer over de oorzaak, symptomen en behandeling van een gekneusde knie in het artikel Knee Bruise.
Schouder kneuzing
Kneuzing en blauwe plek
De medische term voor kneuzing is kneuzing (contusio). In de praktijk wordt echter vaak onderscheid gemaakt tussen de twee termen: een kneuzing wordt gedefinieerd als een triviale weefselschade die gepaard gaat met pijn en zonder betekenis op de lange termijn. Het gaat niet gepaard met bloeding of zwelling.
Een kneuzing daarentegen is een ernstige blauwe plek die ook gepaard gaat met zwelling en bloeding (hematoom). Als na een kneuzing een knobbel onder de huid wordt gevoeld die een zwelling blijkt te zijn, kan worden aangenomen dat het om een ernstige kneuzing gaat. Als er ook weefsel is vernietigd, spreken artsen van een kneuzing.
Hoe wordt een kneuzing behandeld?
Eerste hulp bij een kneuzing
Het doel van de eerstehulpmaatregelen bij een kneuzing is het ontsnappen van bloed en lymfe naar het omringende weefsel zoveel mogelijk te beperken. Volg hiervoor de PECH-regel:
- IJs: Koel het getroffen gebied gedurende ongeveer 15 tot 20 minuten. Gebruik hiervoor ijskompressen of kompressen met koud water. De kou zorgt ervoor dat de bloedvaten samentrekken en dat er minder bloed ontsnapt. Let op: Vanwege het risico op plaatselijke bevriezing mag u nooit ijs rechtstreeks op de huid aanbrengen!
- Compressie: Externe druk kan voorkomen dat het weefsel opzwelt en dat zelfs meer bloed uit gewonde bloedvaten in het omringende weefsel lekt. Breng daarom indien mogelijk een compressieverband aan op het gewonde gebied.
- Verhoog: Verhoog indien mogelijk het gewonde gebied. Dit vermindert ook de bloedtoevoer naar het gewonde gebied.
Breng bij oogkneuzingen een koel washandje aan!
Bij kneuzingen van de buik verlicht het de pijn als de getroffen persoon gaat liggen met opgetrokken knieën.
Kruidengeneesmiddelen voor blauwe plekken
Sommige patiënten vertrouwen ook op huismiddeltjes voor blauwe plekken, zoals wrongelkompressen of kleipakkingen. Of een bepaald huismiddeltje echt helpt tegen een blauwe plek is echter vaak niet wetenschappelijk bewezen.
Huismiddeltjes hebben hun grenzen. Als de klachten langere tijd aanhouden, niet beter worden of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
Wanneer een dokter bezoeken?
Soms is het niet eenvoudig om onderscheid te maken tussen een ernstig letsel en een licht letsel.
Voor een eenvoudige blauwe plek is doorgaans geen doktersbezoek nodig. Als het ongemak ernstig of aanhoudend is (bijvoorbeeld als de blauwe plek of zwelling niet verdwijnt), is een bezoek aan de arts noodzakelijk. Hetzelfde geldt als bij een blauwe plek die op het eerste gezicht triviaal lijkt, de klachten snel verergeren.
Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Vooral als het hoofd, de buik of het oog aangetast zijn. Bij een oogbolkneuzing kan het bijvoorbeeld nodig zijn medicijnen toe te dienen om de verhoogde intraoculaire druk te verlagen. Als de kneuzing heeft geleid tot een netvliesloslating, zal de arts opereren.
Bij zeer ernstige kneuzingen met grote blauwe plekken, vooral in het gewricht, kan een lekke band nuttig zijn. Bij deze procedure gebruikt de arts een naald om de vloeistof op te zuigen die zich in het weefsel heeft opgehoopt. Soms verwijdert de arts ook operatief een bestaande blauwe plek.
Als complicatie van een ernstige spierkneuzing kan er sprake zijn van een toename van de druk in de spier, het zogenaamde compartimentsyndroom. Dit betekent dat de spier niet langer van bloed (en dus zuurstof) wordt voorzien en kan afsterven. Daarom moet snel chirurgische hulp worden geboden.
Bij een hersenkneuzing verwijst de arts de patiënt doorgaans door naar een ziekenhuis.
Een kneuzing geneest over het algemeen vanzelf en zonder gevolgen. Hetzelfde geldt normaal gesproken voor een ernstige kneuzing. In het laatste geval ontstaan er slechts uitzonderlijk littekenveranderingen in het gebied van de bloeding.
Kneuzing: duur
De genezingsperiode voor een triviale kneuzing bedraagt gewoonlijk twee tot drie weken, in milde gevallen slechts enkele dagen. In het geval van een kneuzing die gepaard gaat met veranderingen in littekens, kan de genezing vier weken of langer duren.
Kneuzing: symptomen
Een kneuzing is pijnlijk, vooral als het gewonde gebied wordt verplaatst of gespannen. Er is echter geen bloeding of significante zwelling. Dergelijke symptomen treden pas op als er een ernstige kneuzing (blauwe plek) optreedt.
Vaak gaat een kneuzing gepaard met bewegingsbeperking, bijvoorbeeld bij een spierkneuzing in het gebied van het dijbeen (dijbeenkneuzing).
Bij een hersenkneuzing (contusio cerebri) treden bewusteloosheid en neurologische klachten (zoals epileptische aanvallen, reukverlies = anosmie, spraak, gezichtsstoornissen et cetera) op.
Oorzaken en risicofactoren
Een kneuzing wordt veroorzaakt door directe stompe kracht van buitenaf. Het gaat bijvoorbeeld om een klap, val, stoot, vallende voorwerpen of beknelling.
Blauwe plekken komen heel vaak voor tijdens het sporten, vooral bij contactsporten zoals voetbal of ijshockey. Maar ook bij sporten waarbij je geen direct contact hebt met teamgenoten kun je een dergelijke blessure oplopen. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een tennisbal in uw oog vliegt (kneuzing van de oogbol).
Onderzoek en diagnose
De arts zal eerst informeren naar de symptomen en de oorsprong ervan. Mogelijke vragen zijn:
- Hoe is het letsel ontstaan? Bent u bijvoorbeeld gevallen of heeft u een klap gekregen?
- Heeft u nog andere klachten?
Daarna volgt het lichamelijk onderzoek. De arts onderzoekt het gewonde gebied en palpeert het zorgvuldig. Daarbij let hij bijvoorbeeld op zwellingen, pijnlijke druk en bewegingsbeperking.
Als de kneuzing een gewricht aantast, kan zich een effusie vormen, dat wil zeggen dat er meer vocht in de gewrichtsholte wordt afgescheiden. Als bloedvaten zijn vernietigd, verzamelt zich bloed in de gewrichtsholte (hematoom).
Door middel van een echografisch onderzoek stelt de arts de omvang van het letsel vast. Soms voert hij röntgenonderzoek uit om verder botletsel uit te sluiten.
Beeldvormingsprocedures
Een botcontusie komt vooral voor op delen van het lichaam waar een bot slechts bedekt is door een dun laagje huid. Dit is bijvoorbeeld het geval op het hoofd, de ribben en het scheenbeen.
Voor een nauwkeurigere diagnose (bijvoorbeeld om ligamentische letsels uit te sluiten of in het geval van een hersenkneuzing), zal de arts een computertomografie (CT) -scan of magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) bestellen.
het voorkomen
Speciale beschermende kleding kan de kans op een kneuzing en andere ernstigere (sport)blessures verkleinen. Zo wordt het dragen van een helm aanbevolen bij het fietsen, skiën en skeeleren, en scheenbeschermers bij het hockeyen of voetballen. Rugbeschermers worden aanbevolen voor snowboarders en mountainbikers.
