Kort overzicht
- Behandeling: icing (cryotherapie), zuurbehandeling, “verbranding” met elektriciteit (elektrocoagulatie), laserbehandeling, chirurgische ablatie (met curette, scherpe lepel, scalpel).
- Symptomen: Verschillende soorten wratten, afhankelijk van de locatie en oorzaak – gewone wratten, borstelwratten, plantaire wratten, platte wratten, ‘nep’-wratten (dell-wratten, ouderdomswratten, stengelwratten).
- Diagnose: Visuele diagnose, mogelijk weefselmonster, zelden detectie van pathogenen.
- Prognose: Meestal onschadelijk, verdwijnen vaak vanzelf (soms na maanden of jaren); Het recidiefpercentage is hoog – met en zonder behandeling.
- Preventie: Loop niet op blote voeten in zwembaden e.d., deel geen handdoeken of scheermesjes, plak wratten af, krab niet, beschermde geslachtsgemeenschap
Wat zijn wratten?
Er zijn verschillende soorten HPV. Afhankelijk van welk type virus verantwoordelijk is voor de infectie en waar het zich nestelt, ontwikkelen zich morfologisch verschillende soorten wratten. Er zijn ook enkele huidlaesies die op wratten lijken, maar van een andere oorsprong zijn.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen gewone wratten, borstelwratten, plantaire wratten en platte wratten, genitale wratten en “niet-echte” wratten (dellwratten, ouderdomswratten, stengelwratten).
Hoe kunnen wratten verwijderd worden?
Als u de kleine huidgezwellen cosmetisch storend vindt, bespreek dan met een arts hoe uw wratten verwijderd kunnen worden. Hetzelfde geldt voor wratten die ongemak veroorzaken, zoals plantaire wratten op de voetzool die het lopen zeer pijnlijk maken.
Wat helpt tegen wratten?
Het oplossen van de hoornlaag
Verschillende zuren verwijderen wratten door hun hoornlaag op te lossen. Meestal wordt hiervoor salicylzuur gebruikt, maar soms wordt ook een ander zuur zoals melkzuur gebruikt. Als platte wratten in het gezicht moeten worden verwijderd, wordt meestal vitamine A-zuur gebruikt. De zuren zijn in de apotheek verkrijgbaar als oplossing, crème of pleister – meestal zonder recept.
Het oplossen van de hoornlaag
Verschillende zuren verwijderen wratten door hun hoornlaag op te lossen. Meestal wordt hiervoor salicylzuur gebruikt, maar soms wordt ook een ander zuur zoals melkzuur gebruikt. Als platte wratten in het gezicht moeten worden verwijderd, wordt meestal vitamine A-zuur gebruikt. De zuren zijn in de apotheek verkrijgbaar als oplossing, crème of pleister – meestal zonder recept.
De toepassing van de vloeibare stikstof veroorzaakt soms een korte, stekende koude pijn. Als gevolg hiervan wordt de huid meestal rood en zwelt enigszins op. In sommige gevallen vormt zich een huidblaar. Het duurt enkele dagen voordat de wratten genezen zijn en er korstvorming is. Als cryotherapie met zorg wordt uitgevoerd, blijft er geen litteken achter.
Het is niet absoluut noodzakelijk om naar de dokter te gaan om wratten met behulp van verkoudheid te verwijderen. Ondertussen bieden apotheken vrij verkrijgbare glazuurpennen aan voor zelfbehandeling thuis. Deze zijn echter minder koud dan de vloeibare stikstof die de arts toedient. Onderzoeksresultaten die de effectiviteit van dergelijke glazuurpennen aantonen, ontbreken tot nu toe grotendeels.
Andere methodes
Om wratten te verwijderen worden soms speciale zalven en oplossingen met werkzame stoffen die de celgroei remmen (5-fluorouracil) of virussen (aciclovir) gebruikt. Soms dient de arts verschillende medicijnen als injectie rechtstreeks in de wratten toe, bijvoorbeeld 5-fluorouracil of stoffen die het immuunsysteem beïnvloeden (interferonen).
Bij sommige mensen worden de wratten gelaserd, dat wil zeggen sterk verhit en vernietigd met een laser.
Bij fotodynamische therapie wordt een speciale gel op de wrat aangebracht. Het laat ongeveer drie uur inwerken en daarna wordt de wrat bestraald met licht. Bepaalde ingrediënten in de gel worden geactiveerd en vernietigen de wrat. De methode komt eigenlijk voort uit de behandeling van huidtumoren.
Huismiddeltjes tegen wratten
Er wordt gezegd dat verschillende geneeskrachtige planten nuttig zijn tegen wratten. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat het melksap van stinkende gouwe de kleine huidtumoren verwijdert als je ze er meerdere keren per dag mee dept. Op dezelfde manier kunnen wratten worden behandeld met het melksap van de paardenbloem of een oplossing van de tarsaalwortel. Dit zou ook de kleine huidknobbeltjes moeten elimineren.
Een ander huismiddeltje is plakband, dat je op de wrat plakt. Het effect is echter controversieel.
Traditioneel is de methode van ‘wrattenpraten’, die gebaseerd is op een vorm van suggestie. Op het gebied van alternatieve geneeswijzen wordt dit vaak nog aangeboden – zonder enig wetenschappelijk bewijs van de effectiviteit ervan.
Waar kunnen wratten verschijnen? Wat zijn de soorten?
Hieronder vindt u een beschrijving van de belangrijkste echte en valse wratten:
Gemeenschappelijke wratten (Verrucae vulgares).
In de meeste gevallen zijn gewone wratten zo groot als een speldenknop tot een erwt. Hun aanvankelijk gladde oppervlak raakt gespleten en eelt naarmate ze groeien. Bovendien krijgen de aanvankelijk huidkleurige huiduitgroeiingen geleidelijk een vuilgele kleur. Ze verschijnen soms afzonderlijk (solitair). Ze worden echter vaker in grotere aantallen waargenomen.
Borstelwratten (Verrucae filiformes).
Dit is een speciale vorm van gewone wratten met een lange, draadvormige steel. Ze ontstaan vooral bij oudere mensen in het gezicht (oogleden, lippen, neus) of nek. Af en toe jeuken ze. Het is ook mogelijk om borstelwratten te irriteren of te verwonden tijdens het wassen, drogen of scheren.
Plantaire wratten (Verrucae plantares)
In tegenstelling tot gewone wratten zijn plantaire wratten geen verheven, halfronde huidgroei. In plaats daarvan worden plantaire wratten naar binnen gedrukt. Dit komt omdat ze zich meestal op de voetzool vormen: het lichaamsgewicht dat erop drukt, duwt de wratten naar binnen in de onderhuid. Bovendien zijn plantaire wratten meestal behoorlijk pijnlijk, in tegenstelling tot gewone wratten. Elke stap is soms onaangenaam voor de getroffenen.
Lees meer over het ontstaan en de behandeling van pijnlijke plantaire wratten in het artikel Plantaire wratten.
Platte wratten (Verrucae planae juvenielen)
Wratten die niet erg verheven zijn op het gezicht of de handen zijn waarschijnlijk zogenaamde platte wratten of vlakke wratten. Af en toe wordt dit type wrat ook op andere delen van het lichaam aangetroffen. Platte wratten worden het vaakst waargenomen bij kinderen en adolescenten. Ze worden daarom ook wel jeugdwratten genoemd.
Platte wratten zijn onschadelijk en verdwijnen vaak vanzelf. Degenen die hier niet op willen wachten of zeer ernstig last hebben van platte wratten, praten met de arts over de behandelmogelijkheden.
Meer hierover lees je in het artikel Platte wratten.
Dell-wratten (Mollusca contagiosa).
Dell-wratten zijn geen echte wratten – ondanks hun naam en het vergelijkbare uiterlijk. Dit komt omdat ze niet worden veroorzaakt door menselijke papillomavirussen. In plaats daarvan is het Molluscum contagiosum-virus de trigger van deze wratachtige, ongevaarlijke huidknobbeltjes.
Binnenin bevatten dell-wratten een infectieuze afscheiding. Als je ermee in aanraking komt, raak je vrij gemakkelijk besmet (uitstrijkinfectie). Dit geldt vooral als uw eigen huid zacht is (bijvoorbeeld bij een bezoek aan een zwembad of sauna). Dan dringen de virussen die de infectie veroorzaken gemakkelijker door de huid. Wonden, schimmelinfecties van de huid en neurodermitis bevorderen ook de infectie met pathogenen van genitale wratten.
Lees meer over het onderwerp in het artikel Dellwarzen.
Seniele wratten (seborrheische keratose)
Seniele wratten zijn ook geen echte wratten, ook al lijken ze erop. Hun oorzaak is onbekend. Het is echter bekend dat ze niet door virussen worden veroorzaakt – noch door HPV, noch door andere soorten virussen. Seniele wratten zijn dus ook niet besmettelijk.
Omdat ouderdomswratten onschadelijk zijn en meestal geen ongemak veroorzaken, hoeven ze meestal niet verwijderd te worden. Als u er echter toch vanaf wilt, moet u (net als bij andere wratten) een arts raadplegen: hij of zij zal ouderdomswratten verwijderen met een chirurgisch instrument (curette, scherpe lepel, scalpel) of met een laser. Pedunculeuze wratten kunnen worden verwijderd met een elektrische snare.
Peduncle-wratten (fibromen)
Stengelwratten zijn ook geen echte wratten. Het zijn eerder zachte, goedaardige gezwellen van bepaalde huidcellen. Hun medisch correcte naam is zachte fibromen.
Vrijwel iedereen krijgt vroeg of laat deze kleine, gesteelde, huidkleurige skin-tags. Waarom dit gebeurt is niet bekend. Omdat steelwratten echter in sommige families vaker voorkomen, vermoeden deskundigen dat er sprake is van een genetische aanleg.
Meer over deze gesteelde huidaanhangsels kun je lezen in het artikel Gesteelde wratten.
Genitale wratten (Condylomata acuminata)
Meer over genitale wratten lees je in het artikel Genitale wratten.
Oorzaken en risicofactoren
In de meeste gevallen worden echte wratten veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV): de ziekteverwekkers dringen de huidcellen binnen via kleine verwondingen en scheuren en veroorzaken daar een ongecontroleerde celreproductie. Daarbij dwingen de indringers de menselijke gastheercellen om nog meer virussen te produceren.
Bepaalde soorten menselijke papillomavirussen zijn betrokken bij de ontwikkeling van verschillende vormen van kanker (zoals baarmoederhalskanker en peniskanker). Dit zijn echter niet de virustypen die verantwoordelijk zijn voor conventionele wratten. Voorzichtigheid is alleen geboden bij zogenaamde genitale of genitale wratten (condylomata).
Lees meer over het humaan papillomavirus (HPV) in ons artikel HPV.
Niet-echte wratten worden niet veroorzaakt door HPV: Molluscum contagiosum-virussen zijn verantwoordelijk voor dell-wratten. Bij ouderdomswratten is de oorzaak onbekend. Hetzelfde geldt voor steelwratten.
Risicofactoren
Mentale conflicten en stress lijken ook het risico op ziekte te vergroten. Getroffen volwassenen zijn ook vaak rokers.
Zijn wratten besmettelijk?
Virale wratten zijn besmettelijk (besmettelijk): de virussen worden rechtstreeks van persoon op persoon overgedragen, en soms indirect via handdoeken of scheermesjes. Tussen infectie en het verschijnen van de eerste wratten (incubatieperiode) verstrijken gewoonlijk vier weken tot acht maanden.
Iemand die de kleine huidgroei al heeft, blijft zichzelf soms besmetten (auto-inenting). Dit is hoe de wrat zich over het lichaam verspreidt: de virussen worden bijvoorbeeld door het krabben aan de huidknobbeltjes overgedragen naar aangrenzende of verder weg gelegen delen van het lichaam, waar ze zich ook nestelen.
Niet besmettelijk zijn ‘nep’-wratten, die niet door virussen worden veroorzaakt (ouderdomswratten en stengelwratten).
Onderzoeken en diagnose
- een wrat bloedt of ontstoken is,
- wratten ontwikkelen zich bij andere huidziekten (zoals neurodermitis) of
- Dell-wratten verspreiden zich snel.
Bij ouderdomswratten bestaat er gevaar voor verwarring met huidkanker. Wie er dus niet zeker van is dat wratachtige huidknobbeltjes eigenlijk onschuldige ouderdomswratten zijn, doet er goed aan om ook naar de arts te gaan.
De diagnose is meestal eenvoudig
Als de arts het niet helemaal zeker weet, kan er een weefselmonster uit de huidknobbeltjes worden genomen en in het laboratorium worden onderzocht op fijn weefsel (histologisch). In individuele gevallen wordt geprobeerd de ziekteverwekkers (humaan papillomavirussen) in het monster te detecteren.
Verloop en prognose
Hoe snel de kleine huidgroeijes in individuele gevallen verdwijnen, hangt van verschillende factoren af. Het type virus en wrat, evenals de toestand van het immuunsysteem, spelen bijvoorbeeld een rol. Verrucae zijn bijvoorbeeld vaak erg koppig bij mensen met een verzwakte lichaamsafweer.
Als wratten eenmaal genezen zijn – met of zonder behandeling – bent u er in de toekomst niet immuun voor: het recidiefpercentage is hoog.
het voorkomen
- Deel geen handdoeken, schoenen en sokken met andere mensen.
- Loop niet blootsvoets in zwembaden, gemeenschappelijke douches, sportscholen en kleedkamers.
- Bedek bestaande wratten met een waterdichte pleister voordat u gaat zwemmen.
- Raak de wratten niet aan.
Vermijd ook idealiter het krabben van wratten. Anders kunt u de virussen die ze bevatten overbrengen naar andere delen van uw lichaam of naar andere mensen.
