Hoe atomoxetine werkt
Atomoxetine is een actief ingrediënt dat wordt gebruikt voor de behandeling van aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Het lijkt qua structuur chemisch sterk op het antidepressivum fluoxetine. In feite neemt het een tussenpositie in tussen ADHD-medicijnen en antidepressiva. Net als antidepressiva zijn de effecten pas na een paar weken merkbaar, maar atomoxetine heeft geen antidepressief effect.
Uit onderzoek bij ratten blijkt dat de werking van atomoxetine verschilt van hersengebied tot hersengebied. Zo werd in de prefrontale cortex – een hersengebied dat betrokken is bij aandachts- en geheugenprocessen – ook een remming van de heropname van dopamine aangetoond.
Bovendien tonen recente onderzoeken bij apen indirecte stimulatie aan van dopamine D1- en alfa-1-receptoren door atomoxetine in de prefrontale cortex, maar niet in de nucleus accumbens, een gebied in de voorhersenen dat geassocieerd is met verslavend gedrag.
De serotoninebalans wordt niet beïnvloed door atomoxetine.
Een ander effect dat echter nog nader onderzocht moet worden, is het effect van atomoxetine op zogenaamde NMDA-receptoren in de hersenen. Deze neurotransmitterbindingsplaatsen komen voornamelijk voor in het centrale zenuwstelsel en lijken betrokken te zijn bij de ontwikkeling van ADHD.
Atomoxetine verschilt aanzienlijk van de stimulerende middelen die doorgaans worden gebruikt bij ADHD-therapie (zoals methylfenidaat en amfetamine). In het bijzonder verbetert het medicijn de kernsymptomen van hyperactiviteit, impulsiviteit en aandachtstekort.
Atomoxetine is, vanwege het gebrek aan afhankelijkheidspotentieel en de gelijkenis met fluoxetine, het voorkeursgeneesmiddel voor de medicamenteuze behandeling van ADHD bij gelijktijdige angst-, tic- of middelengebruiksstoornissen.
Absorptie, afbraak en uitscheiding
In de lever wordt atomoxetine afgebroken door het enzym cytochroom 2D6, waardoor een krachtig tussenproduct ontstaat. Zowel deze metaboliet als atomoxetine zelf worden uiteindelijk via de urine uitgescheiden.
Bij patiënten met een normale enzymactiviteit wordt ongeveer de helft van de werkzame stof na drie en een half uur in de urine uitgescheiden, en na 21 uur bij patiënten met een verminderde enzymfunctie.
Wanneer wordt atomoxetine gebruikt?
Atomoxetine is niet goedgekeurd voor ander gebruik. Artsen gebruiken het actieve ingrediënt echter soms ‘off-label’ (dwz buiten het aangegeven bereik van goedkeuring) voor eetstoornissen, depressie geassocieerd met ADHD, bedplassen bij kinderen en gewichtsverlies.
Hoe atomoxetine wordt gebruikt
Bij kinderen en adolescenten die meer dan 70 kilogram wegen, evenals bij volwassenen, wordt in het begin gewoonlijk een dosering van 40 milligram atomoxetine gebruikt gedurende minimaal een week. Afhankelijk van de werking kan de dosering worden verhoogd tot 80 milligram atomoxetine (dit treedt pas na twee tot zes weken volledig in).
Voor kinderen met slikproblemen is er een atomoxetine-oplossing beschikbaar.
Wat zijn de bijwerkingen van atomoxetine?
Ruim één op de tien patiënten ervaart bijwerkingen in de vorm van verminderde eetlust, hoofdpijn, slaperigheid, buikpijn, misselijkheid, braken, verhoogde bloeddruk en versnelde hartslag.
Waar moet rekening mee worden gehouden bij het gebruik van atomoxetine?
Contra-indicaties
Atomoxetine mag niet worden ingenomen door:
- overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor één van de bestanddelen
- gelijktijdige behandeling met monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers; tegen depressie)
- nauwekamerhoekglaucoom (vorm van glaucoom)
- ernstige hart- en vaatziekten zoals hartfalen, arteriële occlusieve ziekte (rokersbeen), angina pectoris
Interacties
Wanneer atomoxetine en andere actieve ingrediënten die door hetzelfde enzym (cytochroom 2D6) worden afgebroken tegelijkertijd worden gebruikt, kan er sprake zijn van wederzijdse beïnvloeding, aangezien de ene werkzame stof meestal bij voorkeur wordt afgebroken en de andere zich daardoor in het lichaam ophoopt.
Geneesmiddelen die het hartritme op een bepaalde manier beïnvloeden (QT-tijdverlenging veroorzaken) mogen niet worden gecombineerd met atomoxetine. Er zijn talloze voorbeelden van dergelijke middelen, zoals medicijnen tegen psychose en schizofrenie, middelen tegen hartritmestoornissen, antibiotica en antidepressiva.
Atomoxetine kan het effect van antihypertensiva verzwakken.
Geneesmiddelen die de noradrenalineconcentraties beïnvloeden (zoals pseudo-efedrine, fenylefrine) moeten met voorzichtigheid worden gebruikt omdat synergetische effecten mogelijk zijn.
Leeftijdsbeperking
Studies ondersteunen het veilige en effectieve gebruik van atomoxetine bij kinderen en adolescenten van zes jaar en ouder en volwassenen tot 65 jaar.
Zoals bij sommige antidepressiva kan het gebruik van atomoxetine leiden tot meer suïcidaal gedrag bij adolescenten. Risicoadolescenten moeten dienovereenkomstig worden gecontroleerd.
Zwangerschap en borstvoeding
Er zijn onvoldoende gegevens over het gebruik van atomoxetine tijdens de zwangerschap. Het gebruik ervan moet daarom indien mogelijk worden vermeden.
Hoe u medicijnen kunt verkrijgen met de werkzame stof atomoxetine
Atomoxetine is in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland op recept verkrijgbaar en is daarom alleen verkrijgbaar bij de apotheek op vertoon van een doktersrecept.
