Kort overzicht
- Symptomen: Vaak asymptomatisch, mogelijk pijn in buik en rug (abdominaal aorta-aneurysma), mogelijk hoesten, heesheid, kortademigheid (thoracaal aorta-aneurysma), in geval van breuk verwoestende pijn, shock, bewusteloosheid
- Behandeling: Afhankelijk van grootte en groei van het aneurysma, bij risicovolle omvang chirurgische ingreep, stent of vaatprothese
- Onderzoek en diagnose: Vaak toevalsbevinding, echografie, magnetische resonantie beeldvorming (MRI), magnetische resonantie angiografie (MRA), angio-computertomografie (angio-CT)
- Oorzaken en risicofactoren: Risico neemt toe met de leeftijd, arteriosclerose, hoge bloeddruk, roken, aanleg, zeldzame erfelijke ziekten zoals het Marfan-syndroom, Ehlers-Danlos-syndroom, infecties
- Preventie: maatregelen die bijdragen aan de vasculaire gezondheid, een gezonde levensstijl, niet roken, behandeling en beheersing van hypertensie, screening voor bepaalde groepen mensen om bedreigende complicaties zoals ruptuur te voorkomen
Wat is een aorta-aneurysma?
In meer dan 90 procent van de gevallen bevindt het aorta-aneurysma zich in de buik, vooral onder de uitlaat van de niervaten (infrarenaal aorta-aneurysma).
Soms bevindt de uitstulping van het vat zich ook in de thorax (thoracaal aorta-aneurysma). Zelfs een aneurysma in het hart is mogelijk. In ongeveer de helft van de gevallen bevindt het zich in het stijgende deel van de hoofdslagader van het hart (ascenderende aorta), in 40 procent in het dalende deel (dalende aorta) en bij elke tiende persoon getroffen in de zogenaamde aortaboog. .
Normaal gesproken is de diameter van de aorta 3.5 centimeter in de borststreek en 3 centimeter in de buikstreek. Bij een aorta-aneurysma bedraagt de diameter soms het dubbele.
Wat zijn de symptomen van een aorta-aneurysma?
Aorta-aneurysma: symptomen in de buikstreek
Een aneurysma van de aorta abdominalis leidt dan bijvoorbeeld tot klachten als rugpijn die uitstraalt naar de benen en spijsverteringsproblemen. In zeldzame gevallen voelt de arts het aneurysma in de buik als een pulserende knobbel onder de buikwand.
Aorta-aneurysma: symptomen in het borstgebied
Ook een aorta-aneurysma in de borstkas (thoracaal aorta-aneurysma) veroorzaakt vaak geen klachten. Wanneer er echter symptomen optreden, omvatten deze soms het volgende:
- Pijn op de borst
- Hoest
- Heesheid
- Moeite met slikken
- Kortademigheid
Gescheurd aorta-aneurysma
Hoe groter het aorta-aneurysma, hoe groter het risico op ruptuur. Een aneurysma van de abdominale aorta groter dan 5.5 centimeter bij mannen en 5.0 centimeter bij vrouwen wordt als riskant beschouwd en moet worden behandeld.
Hoe kan een aorta-aneurysma worden behandeld?
Aorta-aneurysma: operatie of afwachten?
De juiste behandeling van een aorta-aneurysma hangt vooral af van de grootte ervan. Kleinere, asymptomatische aorta-aneurysmata worden één keer per jaar door de arts gecontroleerd, grotere twee keer per jaar via echografie. Het is belangrijk dat de bloeddruk binnen het lagere normale bereik (120/80 mmHg) blijft. Hiervoor kan de arts een antihypertensivum voorschrijven.
Het is ook belangrijk om andere risicofactoren voor aorta-aneurysma, zoals dyslipidemie of diabetes mellitus, te behandelen. Het wordt ook sterk aangeraden om te stoppen met roken.
Bepaalde factoren en gedragingen verhogen de druk in de buik of borst. Mensen met een aneurysma moeten deze vermijden. Deze omvatten bijvoorbeeld het niet tillen van zware dingen. Het is ook nuttig voor de getroffenen om te leren hoe ze goed kunnen ademen onder druk.
Als een aorta-aneurysma in de abdominale aorta een diameter van 5.5 centimeter bij mannen en 5.0 centimeter bij vrouwen bereikt, raden artsen een operatie aan. Hetzelfde geldt voor een thoracaal aneurysma dat een diameter van 5.5 centimeter of meer bereikt, maar ook voor een kleiner aneurysma als de arts constateert dat dit met meer dan 10 millimeter per jaar in omvang toeneemt.
Behandeling voor aneurysma van de abdominale aorta
Er zijn in principe twee behandelmethoden voor een aneurysma van de abdominale aorta. Welke wordt gebruikt, hangt af van de locatie van het aorta-aneurysma en de toestand van het bloedvat.
- Stent (endovasculaire procedure): De arts beweegt een buisje (stent) door de inguinale slagader naar de uitstulping van de wand – de stent stabiliseert het vat en overbrugt het aorta-aneurysma.
- Chirurgie: Tijdens de operatie verwijdert de chirurg het verwijde deel van de slagaderwand via een incisie in de buik en vervangt dit door een buisvormige of Y-vormige vasculaire prothese.
Behandeling voor thoracaal aorta-aneurysma
Hoe kan een aorta-aneurysma worden gedetecteerd?
Artsen ontdekken vaak bij toeval een aorta-aneurysma tijdens een routineonderzoek. Artsen detecteren bijvoorbeeld vaker een abdominaal aorta-aneurysma tijdens een echografisch onderzoek van de buik.
Bij het luisteren met een stethoscoop merkt de arts soms stromingsgeluiden op boven het uitstromende vat. Bij slanke mensen kan een groter aneurysma van de abdominale aorta met de handen door de buikwand voelbaar zijn.
Artsen ontdekken meestal ook bij toeval een thoracaal aorta-aneurysma, meestal tijdens een röntgenfoto van de longen. Door middel van een echografie van het hart krijgt de arts een nauwkeuriger beeld. Tijdens dit onderzoek zijn ook delen van de aorta duidelijk zichtbaar.
Details over de omvang en het gevaar van een aorta-aneurysma worden verkregen door computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI) en mogelijk magnetische resonantie angiografie (MRA, beeldvorming van de bloedvaten).
Screening boven de 65 jaar op aneurysma's van de abdominale aorta
- Mannen van 65 jaar en ouder
- Vrouwen van 65 jaar en ouder die momenteel roken of eerder hebben gerookt
- Personen van elke leeftijd die eerstegraads familieleden hebben met een aorta-aneurysma
Volgens de statistieken worden negen op de honderd mannen tussen de 65 en 75 jaar getroffen door een aneurysma van de abdominale aorta – en dit aantal groeit nog steeds. In feite is 22 procent van de 85-plussers al getroffen. Een aneurysma scheurt zelden, maar als dat wel het geval is, loopt de patiënt het risico dood te bloeden.
Vrouwen hebben veel minder kans op het ontwikkelen van een aneurysma van de abdominale aorta. Twee procent van de vrouwen tussen 65 en 75 jaar en iets meer dan zes procent van de 85-plussers heeft er last van. Daarom geldt de aanbeveling voor screening doorgaans niet voor alle vrouwen van deze leeftijd. Deskundigen adviseren echter nog steeds dat vrouwen met een hoger risico ook moeten worden gescreend.
Wat zijn de oorzaken en risicofactoren van aorta-aneurysma?
In meer dan 50 procent van de gevallen is vasculaire calcificatie (atherosclerose) de oorzaak van een aorta-aneurysma. Het komt ook vaak voor bij mensen met hoge bloeddruk (hypertensie). Hoge bloeddruk belast de bloedvaten en is ook een risicofactor voor atherosclerose.
Bacteriële infecties zijn soms ook causaal betrokken bij de ontwikkeling van een aneurysma. De infectie zorgt ervoor dat de vaatwand ontstoken raakt en uiteindelijk verandert in een vaatuitstulping. Dit wordt een mycotisch aneurysma genoemd.
Aorta-aneurysma: zeldzame oorzaken
Zeer zeldzame oorzaken van aorta-aneurysma zijn onder meer ontsteking van de vaatwand, bijvoorbeeld bij infecties zoals gevorderde syfilis of tuberculose.
Een andere mogelijke oorzaak van een aorta-aneurysma is een zogenaamde type B-dissectie, een splitsing van de afzonderlijke lagen van de vaatwand in de aorta. Artsen noemen de gespleten slagaderwand ook wel aneurysma dissecans.
Hoe kan een aorta-aneurysma worden voorkomen?
Er kunnen bepaalde maatregelen worden genomen om bepaalde risicofactoren voor aorta-aneurysma, zoals atherosclerose en hoge bloeddruk, te voorkomen.
Deze omvatten:
- Gezond dieet
- Voldoende beweging
- Gezonde bloeddruk, bloedsuikerspiegel en cholesterolwaarden (of behandeling en controle hiervan indien nodig)
- @ Niet roken
Ga regelmatig op controle bij uw arts, omdat de diagnose meestal een toevalsbevinding is. Regelmatige gezondheidscontroles vergroten de kans dat een aorta-aneurysma vroegtijdig wordt ontdekt, voordat het zich tot een levensbedreigende omvang ontwikkelt.
