Hoe amitriptyline werkt
Amitriptyline is een medicijn uit de groep van de zogenaamde tricyclische antidepressiva. Het heeft een stemmingsverbeterend, anxiolytisch en kalmerend effect. Amitriptyline verlicht ook de intensiteit van pijn veroorzaakt door zenuwpijn (neuropathische pijn) en vermindert de frequentie van chronische spanningshoofdpijn en migraine.
Amitriptyline oefent deze effecten uit door het gevoelige evenwicht van boodschapperstoffen (neurotransmitters) in de hersenen te beïnvloeden. Deze boodschapperstoffen zenden zenuwsignalen uit tussen de individuele hersencellen:
Deskundigen gaan er momenteel van uit dat het ontstaan van een depressie deels te wijten is aan een tekort aan bepaalde neurotransmitters in de hersenen (bijvoorbeeld serotonine en noradrenaline). Dit is waar tricyclische antidepressiva (TCA's) zoals amitriptyline in beeld komen: ze voorkomen de heropname van de neurotransmitters in de oorspronkelijke cel, zodat ze hun effect langer kunnen uitoefenen.
Als TCA remt amitriptyline de heropname van verschillende neurotransmitters slechts in geringe mate selectief. Het blokkeert de heropname van serotonine en noradrenaline en bindt zich ook aan tal van andere receptoren van verschillende signaalroutes in de hersenen.
Dit werkingsspectrum is voor vrijwel elk antidepressivum verschillend, waardoor het mogelijk is talloze psychische aandoeningen met een grote verscheidenheid aan facetten te behandelen.
Absorptie, afbraak en uitscheiding
De werkzame stof amitriptyline wordt slechts langzaam in het bloed opgenomen (gedurende een periode van één tot vijf uur). Het wordt gemetaboliseerd in de lever, waarbij het afbraakproduct ook een antidepressieve werking heeft.
Na te zijn gemetaboliseerd, wordt amitriptyline via de nieren uitgescheiden. Het lichaam heeft ongeveer 25 uur nodig om de helft van het actieve ingrediënt te metaboliseren en uit te scheiden (halfwaardetijd).
Wanneer wordt amitriptyline gebruikt?
De werkzame stof amitriptyline is goedgekeurd voor de behandeling van:
- depressieve stoornissen
- neuropatische pijn
- chronische spanningshoofdpijn en migraine (voor profylaxe)
- Enuresis nocturna (“bedplassen”)
- Attention Deficit (Hyperactivity) Syndroom, kortom: ADD of ADHD
- eetstoornissen
- tinnitus
- fibromyalgie
Het wordt meestal over een langere periode gebruikt.
Hoe wordt amitriptyline gebruikt?
De werkzame stof amitriptyline wordt meestal gebruikt in de vorm van tabletten, soms met vertraagde afgifte. Amitriptyline-druppels en injectieoplossingen zijn ook verkrijgbaar op de Duitse markt.
De tabletten worden doorgaans gedurende de dag (ochtend – middag – avond) toegediend. Als de dosering van amitriptyline laag is of als de afgifte van het werkzame bestanddeel vertraagd is, wordt het geneesmiddel meestal 's avonds ingenomen, omdat vermoeidheid kan optreden, vooral aan het begin van de behandeling.
Wat zijn de bijwerkingen van amitriptyline?
Gewichtstoename komt voor bij meer dan één op de tien mensen die met amitriptyline worden behandeld en is daarom een zeer vaak voorkomende bijwerking van de behandeling met amitriptyline. Bovendien komen agressie, duizeligheid, slaperigheid, verhoogde hartslag, lage bloeddruk, verstopte neus, droge mond, toegenomen zweten, urineretentie en vermoeidheid zeer vaak voor – vooral aan het begin van de behandeling met amitriptyline.
De effecten en bijwerkingen treden op verschillende tijdstippen op. Aanvankelijk overheersen de bijwerkingen. Deze verdwijnen meestal na één tot twee weken en het daadwerkelijke antidepressieve effect begint een rol te spelen.
Waar moet rekening mee worden gehouden bij het gebruik van amitriptyline?
Contra-indicaties
Amitriptyline mag in de volgende gevallen niet worden gebruikt
- Ziekten van het hart
- gelijktijdige behandeling met monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers – voor depressie en de ziekte van Parkinson)
- Overgevoeligheid voor de werkzame stof
Interacties
Amitriptyline kan het effect van adrenaline, efedrine en fenylefrine (sympathicomimetica) op het hart versterken. Het verhoogt ook het effect van centraal werkende antihypertensiva (bijv. clonidine, methyldopa) en anticholinergica (bijv. tolterodine, oxybutynine).
Amitriptyline wordt via bepaalde enzymen in de lever afgebroken, dus gelijktijdig gebruik van remmers van deze enzymen kan leiden tot verhoogde bijwerkingen van amitriptyline. Dergelijke remmers zijn bijvoorbeeld antischimmelmiddelen zoals fluconazol en terbinafine, maar ook andere antidepressiva zoals fluoxetine, paroxetine en bupropion.
Leeftijdsbeperking
Amitriptyline mag niet worden gebruikt voor de behandeling van depressieve stoornissen bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar vanwege een gebrek aan werkzaamheidsstudies.
De werkzame stof is echter goedgekeurd voor de behandeling van enuresis nocturna vanaf de leeftijd van zes jaar als andere maatregelen niet tot het gewenste succes hebben geleid.
Zwangerschap en borstvoeding
De actieve ingrediëntengroep van tricyclische antidepressiva is al meer dan 60 jaar beschikbaar. Er is dan ook veel ervaring beschikbaar over de werking en bijwerkingen – ook tijdens zwangerschap en borstvoeding.
Er zijn minder uitgebreide gegevens over het gebruik van amitriptyline tijdens het geven van borstvoeding. Tot nu toe zijn er geen symptomen beschreven bij kinderen die borstvoeding krijgen. Amitriptyline is daarom een van de antidepressiva bij uitstek tijdens het geven van borstvoeding, op voorwaarde dat medicamenteuze behandeling geïndiceerd is.
Hoe u medicijnen kunt verkrijgen met amitriptyline
In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland zijn preparaten met de werkzame stof amitriptyline in welke dosering en doseringsvorm dan ook alleen op recept verkrijgbaar en alleen verkrijgbaar bij de apotheek.
Amitriptyline-bevattende druppels zijn alleen verkrijgbaar in Duitsland, maar niet in Oostenrijk of Zwitserland.
Sinds wanneer is amitriptyline bekend?
Imipramine was het eerste tricyclische antidepressivum dat in 1955 werd ontdekt en voor het eerst getest. Amitriptyline werd in 1961 in de VS geïntroduceerd als het tweede lid van de tricyclische antidepressiva. Sindsdien is het wereldwijd een van de meest voorgeschreven antidepressiva en wordt het ook in veel andere toepassingsgebieden met succes gebruikt.
