Kort overzicht
- Beschrijving: Jeukende huiduitslag na het zwemmen in zoet water, veroorzaakt door het binnendringen van bepaalde zuigende wormlarven (cercariae) in de huid.
- Behandeling: Jeukwerende en ontstekingsremmende zalven, gels of lotions (zelden ook zalven die cortison bevatten) en koude kompressen. Als de jeuk hevig is, zal de arts antihistaminica (anti-allergische medicijnen) voorschrijven.
- Oorzaken: Parasieten (cercariae) die bij het zwemmen in zoet water de huid binnendringen en een ontstekingsreactie van de huid veroorzaken.
- Symptomen: Na het zwemmen verschijnt er een tintelend en jeukend gevoel op de huid, later rode en verheven plekken (striemen) en kleine huidknobbeltjes (papels).
- Diagnose: Overleg met de arts, onderzoek van de huid, eventueel bloedonderzoek. De arts herkent baddermatitis meestal aan de typische symptomen en het uiterlijk van de huid na het zwemmen.
- Beloop: De huidveranderingen verdwijnen vaak binnen een week tot 20 dagen vanzelf. Ernstige allergische reacties met duizeligheid, koorts en shock komen zelden voor.
- Preventie: Vermijd ondiep water, goed douchen en afdrogen na het zwemmen, natte badkleding verwisselen, waterdichte zonnebrandcrème aanbrengen.
Wat is baddermatitis?
Deze dringen tot enkele millimeters diep in de huid door en veroorzaken daar de typische symptomen. Normaal gesproken vallen de parasieten alleen watervogels en bepaalde waterslakken aan om zich voort te planten. Bij mensen meren ze per ongeluk aan, omdat ze zich hier niet kunnen voortplanten en na korte tijd sterven. Mensen zijn een zogenaamde valse gastheer.
Kinderen, die meestal tijd in ondiep water doorbrengen, en mensen met een allergie worden vooral getroffen door baddermatitis. De besmetting van waterlichamen met cercariae neemt wereldwijd toe.
In het gewone taalgebruik wordt baddermatitis ook wel eendenvlooien, eendenwormziekte, hondenbeten of vijverbeten genoemd.
Wat zijn cercariae?
De larven van zuigende wormen staan bekend als cercariae. Dit zijn parasieten die in water met het blote oog niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Cercariae besmet normaal gesproken watervogels.
De parasieten blijven op warme, zonnige dagen aan het wateroppervlak en proberen via de huid en bloedvaten in hun zwemvliezen in de bloedbaan van watervogels terecht te komen. De cercariae hebben kleine zuignappen (vandaar de term zuigende wormen) op hun buik en hoofd, waardoor ze gemakkelijker aan de gastheer kunnen ‘aanmeren’.
Af en toe boren de larven zich ook in de huid van mensen. Ze veroorzaken dan een jeukende uitslag op de huid – er ontstaat baddermatitis.
Cercariae, die zwemdermatitis veroorzaken, worden in dit land aangetroffen in zoetwatermeren (zwemmeren). Ze geven vooral de voorkeur aan stilstaand, ondiep en warm water. Ze overleven daar ongeveer twee tot drie dagen. De larven blijven meestal op het wateroppervlak.
De larven komen meestal in de vroege zomer uit en planten zich voornamelijk voort bij temperaturen boven de 24 graden Celsius. Langdurig zomerweer met watertemperaturen boven de 20 graden Celsius bevordert over het algemeen de ontwikkeling en voortplanting van de larven.
Ook al zijn er veel watervogels en waterslakken in de gebieden, dit bevordert de verspreiding van de cercariae, aangezien deze dieren als gastheer dienen voor de parasieten. De larven leven ook graag in rietvelden en gebieden met veel waterplanten.
De onaangename maar grotendeels ongevaarlijke baddermatitis heeft niets te maken met een parasitaire ziekte die ook door cercariae wordt veroorzaakt: schistosomiasis. Dit is een ernstige ziekte die wordt veroorzaakt door de parasitaire larven van de paarbot. Dit is inheems in de tropen en subtropen.
Cercariae komen niet voor in chloorwater, zoals openluchtzwembaden of zwembaden.
Hoe wordt baddermatitis behandeld?
Ontstekingsremmende crèmes en gels
Home remedies
Huismiddeltjes zoals koude kompressen, essentiële oliën (bijv. menthol of cineol) en aloë vera- of toverhazelaargel helpen ook bij baddermatitis. Ze verkoelen, verzachten en verlichten de jeuk.
Koelpads die op de aangetaste huid worden geplaatst, helpen ook de jeuk te verlichten. Belangrijk: Wikkel het kussen in een handdoek om schade aan de huid door kou te voorkomen.
Huismiddeltjes hebben hun grenzen. Als de klachten langere tijd aanhouden, niet beter worden of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
antihistaminica
Als de symptomen ernstiger zijn, kan de arts antihistaminica (anti-allergische middelen) voorschrijven in de vorm van gels of roll-ons (bijvoorbeeld met de actieve ingrediënten mepyramine of difenhydramine), die de patiënt op de huid aanbrengt. In ernstige gevallen schrijft hij anti-allergische medicijnen voor in de vorm van tabletten, druppels of oplossingen (bijvoorbeeld met de werkzame stoffen cetirizine, loratadine of fexofenadine), die de patiënt inneemt.
Het is niet nodig om de larven te bestrijden met antibiotica of speciale antiparasitaire medicijnen, aangezien ze kort na de invasie sterven.
cortisone
Niet krabben
Het is belangrijk om niet te krabben als u last heeft van baddermatitis: anders ontstaat er letsel aan de huid, die besmet kan raken met bacteriën.
Als er na het baden ernstige allergische reacties optreden, zoals duizeligheid, zweten, koorts en/of misselijkheid, moeten deze onmiddellijk worden behandeld. Bel onmiddellijk een spoedarts!
Wat veroorzaakt baddermatitis?
De huidsymptomen van cercaria dermatitis worden veroorzaakt door de larven van verschillende soorten zuigende wormen (trematoden, schistosomen), die onbedoeld mensen als gastheer kiezen. Normaal gesproken dienen watervogels als de belangrijkste gastheren van de worm en slakken als tussengastheren.
De larven groeien uit tot wormen bij watervogels (bijvoorbeeld wilde eenden) en leggen daar eieren. De wormeieren komen via de ontlasting van de met wormen besmette watervogels in het water terecht. Ze komen uit in kleine larven, die normaal gesproken een specifieke zoetwaterslak besmetten.
De larven vermenigvuldigen zich in de slak en worden na enkele weken weer vrijgelaten in het ondiepe water. De nieuwe generatie larven (cercariae) gaat vervolgens op zoek naar watervogels (vooral eenden), die ze besmetten en in wier darmen ze zich ontwikkelen tot volwassen wormen.
Pas de tweede keer – wanneer het immuunsysteem de indringer herkent – reageert het lichaam met een sterkere immuunrespons, wat leidt tot de typische huiduitslag en ernstige jeuk.
Het voorkomen van cercariae houdt geen verband met de hygiënische waterkwaliteit van zwemmeren.
Hoe ziet baddermatitis eruit?
Nadat de larven de huid zijn binnengedrongen, ervaren de getroffenen een tintelend, prikkelend, licht jeukend of branderig gevoel – vergelijkbaar met een muggenbeet. Er verschijnen rode vlekken op de getroffen gebieden. Deze symptomen treden ook op wanneer cercariae voor de eerste keer het lichaam besmetten.
Bij overgevoelige mensen die voor de tweede keer door de parasieten worden aangevallen, verschijnt de daadwerkelijke huiduitslag (dermatitis) na ongeveer tien tot 25 uur, soms over het hele lichaam: dit gaat gepaard met hevige jeuk, veel intenser dan een muggenbeet, want voorbeeld. Bovendien vormen zich rode, gezwollen striemen (puntvormige tot plateauvormige verhogingen van de huid) en papels (ronde tot ovale knobbeltjes) op de aangetaste delen van de huid.
Bij bijzonder gevoelige (allergische) mensen of bij een ernstige besmetting met cercariae is het in zeldzame gevallen ook mogelijk dat er bijkomende klachten optreden zoals zwelling van de lymfeklieren, koorts, misselijkheid en/of stoornissen in de bloedsomloop of zelfs shock.
Baddermatitis is niet besmettelijk. Het inslikken van badwater veroorzaakt ook geen cercariadermatitis. Cercariae komen alleen via de huid het lichaam binnen.
Hoe stelt de dokter de diagnose?
Als u vermoedt dat u last heeft van baddermatitis, kunt u het beste uw huisarts of dermatoloog raadplegen. De arts zal een vermoedelijke diagnose stellen op basis van de typische symptomen zoals jeuk en het uiterlijk van de huid (bijvoorbeeld striemen, roodheid van de huid, papels).
Als u met de arts praat (anamnese), is het vooral belangrijk om te weten dat u eerder tijd in open water heeft doorgebracht. Niet in de laatste plaats om andere huidziekten zoals insectenbeten of andere allergieën uit te sluiten.
De arts kan baddermatitis met zekerheid diagnosticeren door een microbiologisch onderzoek van het zwemwater – en een bloedtest, waarbij hij het bloed van de getroffen persoon onderzoekt op antilichamen tegen larvale componenten.
Als baddermatitis regionaal en in de loop van de tijd vaker voorkomt bij zwemmers en zwemmers, geeft dit de arts verdere aanwijzingen.
Hoe gevaarlijk is baddermatitis?
De huiduitslag veroorzaakt door baddermatitis is vanwege de ernstige jeuk onaangenaam voor de getroffenen, maar is over het algemeen onschadelijk. Vaak genezen de huidveranderingen vanzelf binnen een week, uiterlijk na 20 dagen, zonder enige gevolgen.
Als de getroffenen aan de striemen krabben, kunnen er infecties ontstaan. De genezing duurt dan meestal langer.
Baddermatitis kan echter van persoon tot persoon heel verschillend verlopen. Het varieert ook in ernst van persoon tot persoon. Mensen met een gevoelige (overgevoelige) allergie kunnen last krijgen van koorts en shock, die onmiddellijk door een arts moeten worden behandeld.
Hoe kun je dit voorkomen?
Om uzelf tegen cercariadermatitis te beschermen, zijn bepaalde gedragsmaatregelen nuttig bij het zwemmen in open water. Houd rekening met het volgende:
- Cercariae komen vooral voor in warm ondiep water. Vermijd daarom ondiepe kustgebieden. Als je wat verder naar buiten zwemt, ben je veilig in dieper en koeler water.
- Breng niet te lang door in ondiepe wateren. Verschillende kortere zwemintervallen verminderen het risico dat cercariae de huid besmetten.
- Na het baden is het belangrijk dat u zich goed afdroogt. Door je huid af te drogen, worden de larven verwijderd.
- Het is het beste om natte badkleding onmiddellijk uit te trekken.
- Ook het inwrijven van waterproof zonnecrèmes in de huid biedt een zekere mate van bescherming. Dit maakt het moeilijker voor de parasieten om de huid binnen te dringen.
- Als preventieve maatregel is het ook raadzaam om eenden niet te voeren in de badzones, om te voorkomen dat de dieren worden aangetrokken. Hoe meer eenden er zijn, hoe groter de kans op een cercariabesmetting.
