Wat is de thymus?
De thymus speelt een belangrijke rol in het menselijke immuunsysteem. In dit kleine orgaan leren sommige witte bloedcellen (T-lymfocyten of T-cellen) vreemde cellen herkennen en aanvallen. Hiervoor worden de immuuncellen zo gevormd dat ze de lichaamseigen oppervlaktestructuren (antigenen) van bijvoorbeeld bacteriën of virussen kunnen onderscheiden van vreemde antigenen. Dit is belangrijk om te voorkomen dat de immuuncellen hun eigen lichaam aanvallen en zogenaamde auto-immuunziekten veroorzaken.
De thymus bestaat uit een rechter- en een linkerkwab, die beide omgeven zijn door een bindweefselcapsule. Vanuit deze capsule gaan strengen bindweefsel door de lobben en verdelen de thymus in vele kleine lobben, de lobuli thymi. Elke lob bestaat uit een bleke medullaire zone (medulla) omgeven door een donkerdere cortex.
De medullaire zone van de thymus bevat de karakteristieke Hassall-lichaampjes. Ze zijn gemakkelijk te herkennen, vooral visueel onder de microscoop. De Hassall-bloedlichaampjes bestaan waarschijnlijk uit op elkaar geplaatste dekweefselcellen (epitheelcellen) en zien er door deze gelaagdheid uit als kleine uien. Hun functie is nog niet duidelijk, maar het vermoeden bestaat dat ze helpen bij de rijping van immuuncellen.
Verandering van de thymus
Bij pasgeborenen is de thymus cicra vijf centimeter lang en twee centimeter breed. In de loop van de kindertijd tot aan de puberteit bereikt de thymus zijn maximale gewicht van 35 tot 50 gram. Vanaf geslachtsrijpheid krimpt de thymus. Functie- en weefselverandering. Op oudere leeftijd wordt daar voornamelijk vet en bindweefsel aangetroffen en wordt het gewicht teruggebracht tot ongeveer drie gram. Dit proces wordt thymusinvolutie genoemd. Het grootste deel van de vorming van de immuuncellen is echter daarvoor al voltooid.
Na de regressie nemen de secundaire lymfoïde organen (lymfeklieren, milt) de functies van de thymus over.
Wat is de functie van de thymus?
De thymus wordt samen met het beenmerg het primaire lymfoïde orgaan genoemd. Dit betekent dat het immuunsysteem zich ontwikkelt en rijpt in de thymus en het beenmerg.
Voor dit doel passeren de immuuncellen verschillende stations:
Beenmerg
Multipotente stamcellen migreren vanuit het beenmerg; dit zijn voorlopercellen waarvan de basisfunctie al is vastgesteld, maar de ontwikkeling nog niet is voltooid.
Thymus
Deze cellen bereiken via de bloedbaan de thymus. Om inprenting en differentiatie te verkrijgen, moeten de voorlopercellen (thymocyten) door de thymus gaan van de cortex naar het medullaire gebied en vervolgens als T-lymfocyten weer in de bloedbaan worden vrijgegeven.
Het imprintproces verloopt in drie stappen. Vervolgens worden de cellen uitgezocht die niet goed of niet goed genoeg zijn ‘getraind’. Bij dit proces wordt meer dan 90 procent van de ingeprente cellen geëlimineerd.
Aan het einde van het imprint- en selectieproces hebben de resterende T-lymfocyten geleerd om endogeen van exogeen weefsel te onderscheiden door de oppervlaktestructuren dienovereenkomstig te herkennen. Ze kunnen later bacteriën, virussen, parasieten of tumorcellen identificeren en aanvallen, terwijl de lichaamseigen cellen gespaard blijven.
Overbrengen naar de lymfeklieren
Na hun “training” worden de T-lymfocyten weer in het bloed vrijgegeven en bereiken zo de lymfeklieren. Daar wachten ze om gebruikt te worden. Als een T-cel zijn heel bijzondere oppervlaktemolecuul in een indringer herkent, vermenigvuldigt deze T-cel zich. Samen vallen de klonen bijvoorbeeld bacteriën aan. Zo wordt een infectie bestreden.
Thymusklier: hormoonproductie
Waarom wordt dit orgaan ook wel de thymus genoemd? Functie van de thymus als klier is ook de productie van thymosine, thymopoëtine I en II. Deze hormonen spelen een rol bij de rijping en differentiatie van T-lymfocyten in de thymus.
Waar bevindt de thymus zich?
Welke problemen kan de thymus veroorzaken?
Door de complexe structuur van de thymus kunnen afwijkingen vaker voorkomen. Dit betekent echter niet noodzakelijkerwijs dat de werking ervan wordt aangetast. Als dit het geval is, speelt een beperking een rol, vooral op jonge leeftijd, wanneer de thymus actief is.
Zo zijn er aangeboren aandoeningen waarbij de thymus helemaal niet ontwikkeld is (thymus aplasie) of slechts gedeeltelijk ontwikkeld is. Deze ontwikkelingsstoornis kan leiden tot uitgesproken immuundeficiënties met een hoge vatbaarheid voor infecties. Thymus-aplasie gaat vaak gepaard met andere erfelijke afwijkingen, zoals het DiGeorge-syndroom, retinoïde-embryopathie, het Louis-Bar-syndroom of het Wiskott-Aldrich-syndroom.
Vooral in de vroege kinderjaren kan de thymus groter worden (aanhoudende thymushyperplasie) en op de luchtpijp drukken, waardoor ademhalingsmoeilijkheden ontstaan. In de meeste gevallen verdwijnt dit echter spontaan.
De thymus lijkt ook een rol te spelen bij een bepaalde ernstige auto-immunologische ziekte van de skeletspieren (myasthenia gravis pseudoparalytica) – bij veel patiënten is de thymus ook vergroot.
