Symptomen van leverkanker: laat en vaak niet-specifiek
In de vroege stadia van leverkanker zijn de symptomen zeldzaam; de ziekte kan lange tijd asymptomatisch zijn. De getroffenen merken dan niets van de zich ontwikkelende tumor in de lever. De eerste symptomen van leverkanker verschijnen pas als de tumor verder is gevorderd. Bovendien zijn deze meestal niet-specifiek (bijvoorbeeld zwakte, vermoeidheid, verlies van eetlust) en kunnen daarom vele andere oorzaken hebben. Dit is de reden dat leverkanker meestal pas wordt ontdekt als het moeilijk of onmogelijk te behandelen is.
Eerste symptomen van leverkanker
De eerste symptomen van leverkanker zijn onder meer een gevoel van zwakte en vermoeidheid: patiënten zijn in het dagelijks leven merkbaar snel uitgeput, zijn voortdurend moe ondanks voldoende slaap en hebben verminderde prestaties.
Verlies van eetlust en spijsverteringsklachten zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid, obstipatie of diarree zijn ook typische eerste symptomen van leverkanker. Sommige patiënten ontwikkelen ook een verhoogde temperatuur door onbekende oorzaak en melden een algemeen gevoel van ziekte.
Een ander veel voorkomend symptoom van leverkanker is onbedoeld gewichtsverlies: patiënten verliezen gewicht zonder dat dit verklaard kan worden door een verandering in levensstijl (bijvoorbeeld meer bewegen, dieet).
Late symptomen van leverkanker
In het gevorderde stadium van de ziekte kunnen leverkankersymptomen optreden die te wijten zijn aan functieverlies van het orgaan. Dit komt omdat hoe verder de kwaadaardige tumor zich verspreidt, hoe meer gezond leverweefsel deze verdringt – de functionele capaciteit van de lever neemt af. Gezien de vele belangrijke functies van het orgel heeft dit ernstige gevolgen:
Naarmate de ziekte voortschrijdt, schaadt de tumor de functies van de lever steeds meer. De verminderde uitscheiding van bilirubine (het afbraakproduct van de rode bloedkleurstof hemoglobine) kan leiden tot geelzucht (icterus). Als de tumor al zo groot is geworden dat deze tegen het leverkapsel drukt, voelt de patiënt vaak pijn in de rechter bovenbuik. Een verminderde eiwitproductie door de lever kan ook leiden tot het vasthouden van water in de benen en de buik en kan de bloedstolling belemmeren.
Geelzucht (icterus)
Bij leverkanker zijn de levercellen vaak niet meer in staat het afbraakproduct van het rode bloedpigment – het geelbruine bilirubine – voldoende te metaboliseren en via de gal uit te scheiden. Het wordt dan eerst in het witte deel van het oog (sclera) en later ook in de huid en slijmvliezen afgezet, waardoor deze gelig verkleuren. Artsen noemen dit geelzucht. Dit gaat vaak gepaard met jeuk – vermoedelijk omdat bilirubine zich afzet in de buurt van gevoelige huidzenuwen en deze daardoor irriteert.
Water afstotend
De lever produceert normaal gesproken veel belangrijke eiwitten. In de gevorderde stadia van leverkanker kan het orgaan bepaalde eiwitten echter niet meer in voldoende hoeveelheden produceren. Dit heeft verschillende gevolgen, waaronder de ophoping van water in het weefsel (oedeem):
De reden hiervoor is dat de zieke lever niet langer voldoende albumine kan produceren. Dit eiwit is verantwoordelijk voor het binden van vocht in het vasculaire systeem en het handhaven van de bloeddruk. Dit voorkomt dat vocht zich ophoopt in het weefsel. Het tekort aan albumine bij leverkanker zorgt er echter voor dat er water uit het vasculaire systeem in het omliggende weefsel lekt. Water hoopt zich op in de benen (beenoedeem) en in de buik (ascites).
Een dergelijke waterretentie kan echter ook voorkomen bij andere ziekten, zoals hartfalen.
Verminderde bloedstolling
De bloedstolling heeft ook te lijden onder de kankergerelateerde afname van de eiwitproductie in de lever:
Bloedstolling is een complex systeem dat alleen werkt als er voldoende stollingsfactoren in het bloed aanwezig zijn. Dit zijn bepaalde eiwitten die in de lever worden geproduceerd. Late symptomen van leverkanker kunnen daarom bloedingen zijn – door het ontbreken van stollingsfactoren kan het bloed niet meer voldoende stollen (bijvoorbeeld bij verwondingen). Dit is vooral dodelijk in combinatie met een verhoogde bloeddruk in de poortader (zie hieronder), omdat er dan levensbedreigende bloedingen in de slokdarm of maag kunnen optreden.
Verhoogde bloeddruk in de poortader
Afhankelijk van de locatie kan leverkanker ook de functie van de zogenaamde poortader (vena portae) beïnvloeden. Dit is een grote ader in de buik die zuurstofarm en voedselrijk bloed van de spijsverteringsorganen (maag, darmen) en de milt naar de lever transporteert.
Spataderen van de slokdarm & Co.
Normaal gesproken stroomt het bloed van de poortader naar de lever vervolgens via de onderste vena cava naar het hart. Vanwege de achterstand vóór de lever bij portale hypertensie zoekt het bloed echter alternatieve routes waarbij de lever wordt omzeild: er vormen zich zogenaamde portocavale anastomosen – vasculaire verbindingen tussen aderen uit het stroomgebied van de poortader en aderen die naar de inferieure of superieure vena cava, die beide in het rechter atrium van het hart uitmonden. Bij gevorderde leverkanker breiden deze bypasses zich uit en zijn ze gevuld met bloed. Mogelijke gevolgen zijn bijvoorbeeld
- Spataderen in de buikwand: Door de bloedomweg kunnen de aderen in de buikwand groter worden en uitpuilen – ze worden zichtbaar als kronkelige, blauwachtig glinsterende spataderen op de buikwand – artsen noemen dit ‘Caput medusae’ (hoofd van de Medusa) verwijzend naar de slangen op het hoofd van de Grieks-mythologische figuur Medusa.
- Spataderen van de slokdarm en maag: De verhoogde veneuze druk in de lever kan er ook voor zorgen dat spataderen van de slokdarm (slokdarmvarices) en maag ontstaan. Sommige patiënten melden als gevolg daarvan een gevoel van druk of volheid. Deze varices veroorzaken echter niet noodzakelijkerwijs symptomen.
Zelfs als ze in eerste instantie geen symptomen veroorzaken, zijn spataderen in de maag en de slokdarm problematisch. De aderen zijn hier erg oppervlakkig en kunnen gemakkelijk gewond raken, scheuren of barsten en ernstige bloedingen veroorzaken. Een dergelijke bloeding kan zeer plotseling optreden en kan worden veroorzaakt door slikken of hoesten.
Bij bloedingen uit de slokdarm of maag braken patiënten vaak koffiedikachtig, bruinzwart bloed uit. Dit wordt veroorzaakt doordat het bloed uit de slokdarm of maag reageert met maagzuur – het wordt donker en korrelig.
Deze bloeding is zeer gevaarlijk omdat er in korte tijd veel bloed verloren gaat – er bestaat een risico op circulatiestoornissen. De bloeding kan meestal worden gestopt tijdens een slokdarmoscopie of gastroscopie. Preventieve sclerotherapie van de spataderen is ook mogelijk.
Verdere effecten
Gifstoffen kunnen zich ook ophopen in andere delen van het lichaam, waardoor de zieke lever niet meer kan worden afgebroken. Dit leidt tot nierfalen.
Symptomen van leverkanker herkennen
Het is moeilijk om leverkanker in een vroeg stadium te herkennen. Als de symptomen zich al in zo’n vroeg stadium voordoen, zijn ze niet-specifiek en kunnen ze ook vele andere oorzaken hebben. U dient echter altijd een arts te raadplegen als u last heeft van een aanhoudend gevoel van zwakte, onbedoeld gewichtsverlies en aanhoudende spijsverteringsklachten zoals een opgeblazen gevoel. Dit hoeven niet noodzakelijkerwijs symptomen van leverkanker te zijn, maar vroege opheldering is altijd aan te raden.
Symptomen van leverkanker die later in het beloop van leverkanker optreden, zijn voornamelijk het gevolg van een verminderde leverfunctie. Ze komen daarom ook voor in verband met andere leverziekten, zoals cirrose of een chronische hepatitis-infectie. Om een definitieve diagnose van leverkanker te kunnen stellen, moet er daarom altijd een gedetailleerde diagnose worden gesteld, inclusief beeldvormingsprocedures zoals echografie of computertomografie. Hierdoor kan de arts duidelijk maken of de symptomen daadwerkelijk symptomen van leverkanker zijn.
