Kort overzicht
- Symptomen: Moeite met ademhalen, kortademigheid, ademhalingsgeluiden, krampachtige hoest, mogelijk kortademigheid, griepachtige symptomen zoals koorts, keelpijn, hoofdpijn en pijnlijke ledematen
- Behandeling: Geen medicatie door rust, bedrust, voldoende vocht (drinken); medicatie met krampstillers (sympathicomimetica), in ernstige gevallen eventueel cortisone of zuurstof bij kortademigheid, antibiotica bij bijkomende bacteriële infectie
- Oorzaken en risicofactoren: Meestal virussen; bestaande luchtwegaandoeningen, allergieën, overgevoeligheid van het slijmvlies in de bronchiën, zwaarlijvigheid in de kindertijd en vroege blootstelling aan schadelijke stoffen zoals tabaksrook of virussen en vroeggeboorte verhogen het risico op de ziekte
- Onderzoeken en diagnose: anamnese, lichamelijk onderzoek met luisteren naar de longen en palpatie van de borstkas, palpatie van de lymfeklieren in de nek, eventueel röntgenfoto van de borstkas, bloedonderzoek, allergietest, longfunctietest
- Prognose: Meestal volledig te genezen; complicaties zoals bronchiaal astma komen vaker voor bij patiënten met een voorgeschiedenis van andere ziekten of met een verhoogd risico
Wat is spastische bronchitis?
Enerzijds wordt de vernauwing veroorzaakt doordat het ontstoken slijmvlies opzwelt. Aan de andere kant krampen de spieren van de luchtwegen. Hier komt de naam “spastische” (=krampachtige) bronchitis vandaan.
Babybronchiën zijn erg kwetsbaar en nog niet volledig volwassen. Ze zijn daarom bijzonder gevoelig voor spastische bronchitis. Hetzelfde geldt voor kleine kinderen. Spastische bronchitis bij volwassenen is daarentegen eerder zeldzaam. Dit is de reden waarom het vaak babybronchitis of kinderbronchitis wordt genoemd. Baby's en peuters worden het vaakst getroffen; 30 tot 50 procent van de kinderen tot zes jaar heeft minstens één keer spastische bronchitis gehad.
Peuters en baby's met spastische bronchitis hebben vaak moeite met ademhalen – in ernstige gevallen lijden ze aan kortademigheid. Vanwege deze astma-achtige symptomen noemen artsen spastische bronchitis soms ook ‘astmatische’ bronchitis (ook astmatiforme of astmatische bronchitis). Deze term is echter niet correct.
Typische symptomen van spastische bronchitis
Het opgehoeste slijm is meestal witachtig en zelden bloederig. Als het geelgroen wordt, betekent dit vaak dat bacteriën zich ook op het ontstoken slijmvlies hebben verspreid (secundaire bacteriële infectie).
De ademhalingsproblemen en het veelvuldig hoesten zijn erg vermoeiend. Dit is de reden waarom de getroffenen snel uitgeput raken. De kortademigheid is soms beangstigend voor zowel de patiënten zelf als hun ouders.
Spastische bronchitis gaat (net als normale acute bronchitis) vaak gepaard met verkoudheids- of griepachtige symptomen. Deze omvatten koorts, keelpijn, hoofdpijn en pijnlijke ledematen.
Spastische bronchitis of astma?
De symptomen van spastische bronchitis lijken soms sterk op die van bronchiale astma. In principe heeft hoesten de neiging de toestand bij bronchitis te verbeteren. Hoesten bij astma betekent daarentegen meestal een exacerbatie. Bij astma heeft de hoest ook de neiging droog te zijn. Het is echter vaak moeilijk om onderscheid te maken tussen spastische bronchitis en astma, vooral bij jonge kinderen. In de regel verbetert spastische bronchitis aanzienlijk na één tot twee weken.
Wat te doen bij gevaarlijke kortademigheid?
Hoe spastische bronchitis behandelen?
Artsen behandelen spastische bronchitis over het algemeen op dezelfde manier als acute bronchitis. Patiënten moeten het rustig aan doen of in bed blijven als ze koorts hebben. Het is raadzaam om het bovenlichaam iets hoger te houden. Dit maakt het ademen gemakkelijker dan in een liggende positie.
Ook is het belangrijk om voldoende vocht (thee, bouillon etc.) te voorzien.
Stel uw kind gerust als het erg angstig of onrustig is vanwege ademhalingsmoeilijkheden. Innerlijke rusteloosheid verergert vaak ademhalingsmoeilijkheden.
Zorg er ook voor dat de lucht fris is en vrij van verontreinigende stoffen. Warme en vochtige omgevingslucht (maar niet heet) heeft een positief effect. Vaak helpen regelmatig ventileren of een vochtige doek op de radiator. Vermijd tabaksrook in de buurt van de patiënt. Rook verergert vaak spastische bronchitis en is daarom gevaarlijk.
Als u tijdens spastische bronchitis essentiële oliën of zalven op de borst wrijft, kan dit het slijmvlies van de luchtwegen verder irriteren. De ademhalingsproblemen en hoestbuien nemen dan toe. Bovendien worden veel essentiële oliën (zoals eucalyptusolie) over het algemeen niet aanbevolen voor kleine kinderen.
Hoestonderdrukkers zijn zelden aan te raden
antispasmodica
De krampachtig vernauwde luchtwegen bij spastische bronchitis kunnen worden ontspannen met behulp van zogenaamde sympathicomimetica (β2-receptoragonisten), zoals salbutamol. De actieve ingrediënten zorgen ervoor dat de luchtwegen zich verwijden. Ze kunnen worden toegediend als inhalatie of spray. In deze vorm bereiken ze rechtstreeks hun actieplaats (luchtwegen). Er zijn speciale inhalatieapparaten voor kinderen die het inhaleren van de verdampte actieve ingrediënten vergemakkelijken.
Als de vernauwing van de bronchiën voornamelijk te wijten is aan zwelling van het slijmvlies, heeft behandeling met sympathicomimetica doorgaans weinig nut.
In sommige gevallen kan spastische (obstructieve) bronchitis worden behandeld met een anticholinergicum (zoals ipratropium). Deze groep actieve ingrediënten heeft ook een krampstillend effect op de spieren van de bronchiën. De actieve ingrediënten worden geïnhaleerd.
Antibiotica en cortisone
Spastische bronchitis wordt veroorzaakt door virussen. Soms verspreiden bacteriën zich echter ook op het aangetaste bronchiale slijmvlies. Dit brengt het risico met zich mee dat de toestand van de patiënt hierdoor verslechtert. De arts schrijft dan meestal antibiotica voor. Ze bestrijden de bacteriële infectie, maar zijn niet effectief tegen virussen!
Verdere maatregelen
Soms is het nodig om spastische bronchitis in het ziekenhuis te behandelen. Dit geldt vooral voor baby's. De benodigde medicijnen en vloeistoffen kunnen daar via een infuus aan het kleine patiëntje worden toegediend. Artsen houden ook voortdurend de zuurstoftoevoer in de gaten. Indien nodig krijgt het kind extra zuurstof.
Fysiotherapie kan soms nuttig zijn, vooral als de ziekte langdurig duurt. Geschikte technieken kunnen worden gebruikt om het hoesten en de ademhaling extra te ondersteunen. De therapeut tikt bijvoorbeeld voorzichtig op de borst van de patiënt.
De toediening van slijmoplossende middelen (hoestonderdrukkers) bij spastische bronchitis is controversieel.
Wat veroorzaakt spastische bronchitis?
Spastische bronchitis wordt (zoals bij vrijwel alle vormen van acute bronchitis) veroorzaakt door virussen. Dit zijn voornamelijk RS (respiratoir syncytieel), para-influenza, adenovirussen en rhinovirussen. De ziekteverwekkers worden gemakkelijk overgedragen, bijvoorbeeld door hoesten, niezen of aanraken. Meestal veroorzaken ze echter slechts een milde verkoudheid – zonder acute of spastische bronchitis.
Risicofactoren
Acute bronchitis verandert vaak in spastische bronchitis, vooral als er sprake is van bestaande longziekten of allergieën. Vooral baby’s en kleine kinderen zijn hier gevoelig voor.
Ook vroeggeboorte en zeer vroeg contact met virussen en schadelijke stoffen (mogelijk zelfs tijdens de zwangerschap) worden als risicofactoren beschouwd. Dit kan bijvoorbeeld worden waargenomen bij moeders of hun kinderen die roken in de buurt van hun kinderen of tijdens de zwangerschap. Dit verhoogt het risico van kinderen op spastische bronchitis of andere aandoeningen van de luchtwegen.
Overgewicht en obesitas hebben ook een negatief effect op de ontwikkeling van de longen en de luchtwegmechanica. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van spastische bronchitis.
Is spastische bronchitis besmettelijk?
Ja, spastische bronchitis is besmettelijk. De triggers – meestal virussen – worden gemakkelijk van persoon op persoon overgedragen.
Diagnose: spastische bronchitis
Bij een vermoeden van spastische bronchitis is de huisarts of kinderarts het eerste aanspreekpunt. Omdat bronchitis over het algemeen heel vaak voorkomt, hebben ze er veel ervaring mee. Zij kunnen doorgaans beoordelen of er sprake is van spastische bronchitis, hoe ernstig deze is en welke therapeutische maatregelen geschikt zijn.
De arts zal eerst een medische anamnese afnemen om alle belangrijke informatie te verkrijgen die hem zal helpen spastische bronchitis te diagnosticeren en de ernst ervan te beoordelen. Hij stelt bijvoorbeeld de volgende vragen:
- Heeft u of uw kind regelmatig last van (luchtweg)infecties?
- Bent u op de hoogte van eerdere luchtwegaandoeningen?
- Wat zijn de exacte symptomen en hoe lang bestaan ze al?
- Kunt u de hoest gedetailleerder beschrijven (bijvoorbeeld af en toe, blaffen, 's morgens, met slijm enz.)?
- Is er sprake van kortademigheid?
Hierna volgt een lichamelijk onderzoek. De arts zal naar de longen luisteren. Ademhalingsgeluiden zijn typerend voor spastische bronchitis – een fluitend geluid dat vooral optreedt bij het uitademen, wordt door artsen ‘piepende ademhaling’ genoemd. Het geeft aan dat de luchtwegen geblokkeerd zijn. Zoemende ademhalingsgeluiden zijn een indicatie dat er meer slijm in de luchtwegen zit.
De dokter tapt ook de longen af. Aan de hand van het tikkende geluid wordt de toestand van de longen bepaald. Als de longen normaal gesproken gevuld zijn met lucht, lijkt het geluid op het tikken op een trommel. Als er echter een uitgesproken ontstekingshaard is, wordt het kloppende geluid gedempt.
Ook palpeert de arts de (cervicale) lymfeklieren en kijkt naar de mond en keel.
Bij een eerste spastische bronchitis is een bloedonderzoek niet absoluut noodzakelijk. Als ontstekingsparameters zoals het aantal witte bloedcellen of CRP verhoogd zijn, is dit slechts een algemene indicatie van een ontsteking in het lichaam.
Uitsluiting van andere oorzaken
Bij kinderen met een vermoedelijke spastische bronchitis controleert de arts ook altijd of de klachten veroorzaakt kunnen worden door een vreemd lichaam dat is ingeslikt en in de luchtwegen is blijven steken. Met name als de abnormale geluiden slechts aan één kant hoorbaar zijn bij het luisteren naar de longen, kunnen de luchtwegen geblokkeerd zijn door een vreemd lichaam.
Als iemand vaak spastische bronchitis heeft, is verder onderzoek raadzaam. Deze omvatten bijvoorbeeld een allergietest en een onderzoek van de ademhalingscapaciteit (longfunctietest). Bronchiale astma moet ook worden uitgesloten.
Hoe verloopt spastische bronchitis?
In de meeste gevallen geneest spastische bronchitis zonder complicaties of gevolgen binnen een paar weken als het vroeg wordt behandeld.
Veel ouders zijn echter bang dat hun kind astma zal ontwikkelen na spastische bronchitis. Bij de meeste kinderen gebeurt dit niet: ongeveer 30 procent van de kinderen die als baby spastische bronchitis hadden, ontwikkelt later bronchiale astma.
