Kort overzicht
- Oorzaken en risicofactoren: Vaak leeftijdsgebonden slijtage; overmatig gebruik door sport, zware fysieke arbeid of obesitas verhogen het risico. Schijfziekte, scoliose, osteoporose, andere mogelijke oorzaken.
- Symptomen: Rugpijn die niet precies kan worden gelokaliseerd, vaak erger gedurende de dag en bij inspanning. Ochtendstijfheid van de wervelkolom. Uitstraling naar benen of nek mogelijk.
- Behandeling: pijnstillers, fysiotherapie, rugtraining. Onder bepaalde omstandigheden sclerotherapie van de zenuwen of een operatie.
- Prognose: Bij langdurige therapie kunnen de symptomen, vooral de pijn, vaak worden verlicht. Slechts zelden blijft de pijn chronisch.
- Preventie: Rugklachten kunnen, althans tot op zekere hoogte, worden voorkomen door evenwichtige, regelmatige lichaamsbeweging. Bepaalde zachte werktechnieken kunnen beroepsziekten voorkomen.
Wat is het facetsyndroom?
De reden voor de slijtage is bijvoorbeeld slijtage door leeftijd, zware lichamelijke activiteit of langdurig overgewicht. In sommige gevallen worden ook de tussenwervelschijven beïnvloed door het symptoomcomplex.
Al in 1911 ontdekten artsen de facetgewrichten als mogelijke oorzaak van rugpijn. Sommige deskundigen vermoeden dat het facetgewricht op zijn minst betrokken is bij ongeveer 80 procent van de wervelpijn – en daarom vaak de reden is voor een bezoek aan de dokter voor rugpijn.
Afhankelijk van de locatie van de schade wordt onderscheid gemaakt tussen het lumbale, cervicale en thoracale facetsyndroom. De meest voorkomende is de lumbale wervelkolom, waarbij de lumbale wervelkolom wordt aangetast. Bij cervicaal wordt de cervicale wervelkolom aangetast, en bij het thoracale facetsyndroom wordt de thoracale wervelkolom aangetast.
Anatomie: Wat zijn facetgewrichten?
De wervelkolom bestaat uit 33 wervels. De wervels bestaan elk uit een wervellichaam, dat aan de achterkant met elkaar verbonden is door de wervelboog. De wervelboog omsluit het ruggenmerg. De tussenwervelschijven zitten als kleine kussentjes tussen de wervellichamen. Ze zorgen voor de afstand tussen de wervels, vangen schokken op en zorgen er vooral voor dat de wervels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen.
Oorzaken en risicofactoren
De oorzaak van het facetsyndroom wordt beschouwd als slijtagegerelateerde schade aan de wervelgewrichten. Leeftijdsgebonden gewrichtsslijtage is de meest voorkomende oorzaak. Deze wervelgewrichtartrose wordt echter ook bevorderd door overmatige stress, bijvoorbeeld door sporten, zwaar lichamelijk werk of langdurig overgewicht als risicofactoren. Schade veroorzaakt door ongelukken of een rugoperatie in het verleden is ook mogelijk.
Een andere mogelijke oorzaak zijn cysten of zogenaamde ganglionen nabij het facetgewricht. Een ganglion is een groei van bindweefsel. Het ontstaat meestal in gebieden die onderhevig zijn aan hoge belasting, dat wil zeggen voornamelijk in de lumbale wervels (lumbale facetsyndroom). Vrouwen worden iets vaker getroffen. Het is een bijzonder pijnlijke vorm van de ziekte.
Andere mogelijke oorzaken van het facetsyndroom zijn blokkades van de wervels, instabiliteit van het gewricht of reflexspierspanning, die vaak het gevolg is van overbelasting of instabiliteit van de wervelkolom.
Minder vaak zijn tumoren of misvormingen van de wervelkolom die al sinds de geboorte bestaan ook de oorzaak van het facetsyndroom.
Wordt facetsyndroom erkend als een ernstige handicap?
Met de juiste behandeling is het meestal niet nodig om een mate van invaliditeit (GdB) – dat wil zeggen een ernstige handicap – te erkennen. Dit is alleen in individuele gevallen nodig en zeer zelden als het facetsyndroom chronisch blijft met aanhoudende pijn.
In sommige gevallen is een mate van invaliditeit tot 20 procent erkend. Dit is echter geen richtwaarde, maar hangt af van het individuele geval.
Hoe manifesteert een facetsyndroom zich?
Daarnaast zijn heupklachten en zelfs krampen in de benen mogelijk in het kader van het facetsyndroom. De pijn straalt dan mogelijk uit naar de benen en wordt heviger als de wervelkolom overstrekt is. Maar de pijn neemt ook toe als de wervelkolom wordt belast. Over het algemeen leiden de symptomen van het facetsyndroom vaak tot ernstige beperkingen in het dagelijks leven als ze niet worden behandeld.
Onderzoeken en diagnose
- Waar is de pijn het hevigst?
- Houdt de pijn permanent aan (continue pijn)?
- Heeft u eerdere pijnaanvallen gehad?
- Welke behandelingen zijn geprobeerd?
- Hoeveel invloed heeft de pijn op uw dagelijks leven?
- Zijn er bepaalde triggers?
- Heeft u nog andere bijkomende klachten?
- Ervaart u momenteel psychische problemen?
Daarnaast wordt vaak gebruik gemaakt van gestandaardiseerde pijnvragenlijsten.
Tegelijkertijd zijn er echter meestal geen afwijkingen aan het zenuwstelsel (neurologische afwijkingen), zoals reflexstoornissen, sensorische stoornissen of verlamming. De aanwezigheid van dergelijke symptomen zou een waarschuwingssignaal kunnen zijn voor andere aandoeningen van de wervelkolom, zoals een hernia of ernstige spondylolisthesis, waarbij individuele wervels naar voren of naar achteren schuiven.
Een andere methode om een facetsyndroom op te sporen is de voorzichtige injectie van lokale anesthetica in het gewrichtsgebied (diagnostische facetblokkade). Hierdoor worden bepaalde zenuwen verdoofd (ramus dorsalis van de spinale zenuwen). Dit is waar pijnsignalen normaal gesproken worden overgedragen. De injectie moet worden uitgevoerd onder controle van een beeldvormingsprocedure zoals CT of MRI.
Behandeling
In eerste instantie probeert men het facetsyndroom meestal met conservatieve (niet-chirurgische) methoden te behandelen. Deskundigen zijn van mening dat pijnverlichting niet alleen kan worden bereikt door rust, maar ook door bepaalde vormen van lichaamsbeweging zoals fysiotherapie.
De oefeningen hebben enerzijds tot doel de spieren te versterken, maar anderzijds ook te strekken en hun coördinatie te verbeteren. Patiënten leren pijn te beheersen en te bestrijden.
Een andere behandelingsmogelijkheid is het injecteren van een plaatselijke verdoving met of zonder cortisone nabij het facetgewricht of direct in het gewricht. Deze facetinfiltratie moet zeer nauwkeurig worden geplaatst. Daarom controleert de arts de positie van de injectienaald door middel van beeldvorming.
Als de symptomen van het facetsyndroom ondanks conservatieve therapiemethoden aanhouden, is een operatie ook mogelijk, waarbij bijvoorbeeld een deel van de wervelkolom wordt verstijfd of afstandhouders tussen de wervellichamen worden geïmplanteerd.
Verloop van de ziekte en prognose
De prognose van het facetsyndroom en de kans op pijnvrij zijn hangen in de eerste plaats af van de veranderingen in de wervelkolom die ten grondslag liggen aan het syndroom. Vaak kan langdurige pijnverlichting worden bereikt door consistente therapie. Dit en een goede kwaliteit van leven zijn het hoofddoel van de behandeling van het facetsyndroom.
Hoe lang iemand met het facetsyndroom niet kan werken en of hij ondanks de pijn kan werken, hangt af van de individuele symptomen en de passende behandeling. Algemene uitspraken hierover kunnen niet worden gedaan.
het voorkomen
Leeftijdsgebonden slijtage kan slechts tot op zekere hoogte worden voorkomen. Het vermijden van overgewicht en eenzijdige stress is nuttig.
Bij het dragen van zware lasten en het verrichten van zwaar lichamelijk werk zijn er veel technieken en hulpmiddelen die de spanning verlichten en de gewrichten ontlasten – wat bijvoorbeeld beroepsziekten en arbeidstijdverlies voorkomt.
