7. Diplopie: oorzaken, symptomen, beschrijving

Kort overzicht

• Oorzaken: Vermoeidheid, stress, alcohol, oogziekten, scheelzien, letsel, verlamming, bepaalde ziekten zoals diabetes of multiple sclerose.
• Wat is diplopie: dubbele beelden zien
• Symptomen: Plotseling of geleidelijk dubbelzien, duizeligheid, desoriëntatie, in ernstige gevallen pijn
• Wanneer moet u naar een arts gaan: Als de diplopie na korte tijd niet vanzelf verdwijnt, moet u onmiddellijk een arts raadplegen.
• Diagnose: Onderzoek door oogarts en orthoptist.
• Behandeling: Afhankelijk van de specifieke oorzaak of onderliggende ziekte.
• Preventie: Gezonde levensstijl (evenwichtige voeding, vermijden van nicotine en alcohol, voldoende slaap).

Waarom zie ik opeens dubbel?

Als mensen ineens alles twee keer zien, is dat vaak om onschuldige redenen. Ze zijn bijvoorbeeld erg moe of werken al heel lang achter een computerscherm. In deze gevallen verdwijnt het dubbelzien na een periode van rust vanzelf weer. Migraine, stress of te veel alcoholgebruik zijn soms ook triggers om tijdelijk dubbel te zien.

Monoculair dubbelzien (dubbel beeld in één oog): Monoculair betekent ‘met betrekking tot slechts één oog’ (Latijn ‘mono-’ voor enkelvoud, enkelvoudig, alleen en Grieks ‘oculus’ voor oog). Monoculair dubbelzien blijft bestaan, zelfs als de getroffen personen één oog bedekken. Bij deze vorm van dubbelzien ligt het probleem in de oogbol, die reageert op licht. Normaal gesproken werken het hoornvlies en de kristallijne lens samen om ervoor te zorgen dat de lichtstralen die het oog binnenkomen, worden gefocust en samenkomen op één enkel punt op het netvlies (macula, plaats van het scherpste zicht). Als het licht ernaast valt, zien de getroffenen een wazig of vervormd beeld. Dit is het geval bij verschillende oogziekten:

• Verziendheid of bijziendheid (bijvoorbeeld door ontbrekende of verkeerde bril)
• Ziekten van het hoornvlies (bijv. astigmatisme)
• Opaciteit van de lens (cataract)
• Compressie van de lenskern (cataract)
• Verplaatsing van de lens
• Netvliesziekten (bijv. vasculaire occlusie in een of meer bloedvaten die het oog van bloed voorzien)
• Droge ogen

Dubbele beelden in beide ogen treden op als de ogen niet evenwijdig zijn uitgelijnd. Dit zorgt ervoor dat de hersenen de visuele indrukken van beide ogen niet langer volledig combineren in één beeld. Binoculaire dubbelbeelden ontstaan ​​wanneer de oogspieren niet goed werken. De redenen hiervoor kunnen onschuldig zijn, zoals een gebrek aan slaap of overmatig alcoholgebruik, en verdwijnen vanzelf weer. Er kunnen echter ook ernstige oorzaken achter zitten.

Als de oogspieren niet meer goed functioneren, ligt de oorzaak in het oog zelf of wordt het veroorzaakt door ziekten buiten het oog. De volgende oogziekten kunnen binoculair dubbelzien veroorzaken:

• Strabismus (scheel)
• Ontsteking van de oogspieren
• Ziekten van de oogspieren
• Tumorziekten van het oog

Andere bekende triggers voor binoculair dubbelzien zijn onder meer verwondingen of schade aan de hersenen:

• Beroerte: Bij een beroerte vormt zich een bloedstolsel, waardoor bepaalde delen van de hersenen de bloedtoevoer verliezen. Als de zenuwen die de ogen aansturen beschadigd raken, resulteert dit in
• Hoofdletsel (zoals een fractuur van de oogkas).
• Vaatverwijding in de hersenen (hersenaneurysma): Bij een aneurysma puilt een bloedvat uit. Als dit op de zenuw van de oogspier drukt, kunnen de getroffenen dubbel zien.
• Verlamming van de hersenzenuwen: Triggers kunnen neurologische ziekten zijn, zoals multiple sclerose, myasthenia gravis of de ziekte van Lyme.

Ziekten die het hele lichaam aantasten, zijn soms ook de oorzaak van dubbelzien:

• Endocriene orbitopathie: veroorzaakt door een schildklieraandoening treedt er een ontstekingsziekte van de oogkas op.
• Bloedsomloopstoornissen als gevolg van diabetes of hoge bloeddruk.

Wat zijn de symptomen van diplopie?

Wie een en hetzelfde object wazig of dubbel waarneemt, dat wil zeggen (licht) horizontaal, verticaal of schuin verschoven, ziet dubbel. Dubbelzien ontstaat plotseling (acute diplopie) of geleidelijk, in de verte of dichtbij, of zelfs alleen als u opzij kijkt.

De volgende symptomen duiden op ernstige oorzaken en geven de arts eerste aanwijzingen over de reden voor de visuele stoornis:

• Verstoringen in oogbewegingen
• Afhangend van het bovenste ooglid
• Zwelling van de oogleden
• Zichtbare scheel
• uitpuilende ogen
• Pijn tijdens oogbewegingen

Hoewel diplopie “slechts” de ogen treft, heeft het zien van dubbele beelden verstrekkende gevolgen voor het dagelijks leven van de getroffenen: wie niet (meer) helder ziet, verwondt zichzelf gemakkelijker. Getroffen mensen vallen vaker of verwonden zichzelf om ogenschijnlijk onverklaarbare redenen.

Mogelijke effecten van diplopie zijn:

• Hoogtes, dieptes en afstanden worden niet meer correct geschat. (Verwondingsgevaar!)
• Getroffen personen missen elkaar of komen elkaar tegen.
• Onvast lopen, vooral bij het traplopen
• Moeilijkheden met lezen
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Wazig zicht

Raadpleeg onmiddellijk een oogarts als u een van de bovenstaande symptomen opmerkt!

Wat is diplopie?

Diplopie is een vorm van gezichtsstoornis waarbij getroffen personen dubbele beelden zien. Ze nemen een bekeken object waar als twee objecten die ten opzichte van elkaar zijn verplaatst.

Bij dubbelzien is de coördinatie van de ogen verstoord. De twee beelden lopen niet meer volledig in elkaar over, maar lijken verschoven naast of boven elkaar. De oorzaken van diplopie zijn talrijk; ze kunnen onschadelijk zijn, maar ook een indicatie voor een ernstige ziekte.

Dubbelzien maakt het moeilijk voor patiënten om de omgeving correct te zien: hoogten, diepten en afstanden worden verkeerd ingeschat. Getroffen personen hebben plotseling oriëntatieproblemen, reiken langs voorwerpen of hebben problemen met lopen. Als diplopie optreedt, moet een oogarts worden geraadpleegd. Hij of zij bepaalt of er sprake is van een onschuldige, tijdelijke visuele stoornis of dat er een ernstige ziekte achter zit.

Als u dubbel ziet, rijd dan niet zelf! Laat u door een vertrouwenspersoon naar de dokter brengen of indien nodig naar de spoedeisende hulp!

Wanneer een dokter bezoeken?

Dubbelzien is een veel voorkomende visuele stoornis die vaak na korte tijd vanzelf verdwijnt. In sommige gevallen verbergt diplopie een ernstiger aandoening. Het is daarom altijd raadzaam om een ​​oogarts te raadplegen als het dubbelzien langer aanhoudt.

• Je hebt oogpijn.
• Eén oog of beide ogen steken uit.
• U heeft onlangs hoofdletsel gehad.
• Het dubbelzien verdwijnt niet, zelfs niet nadat één oog is afgedekt (binoculair dubbelzien).

• Er zijn begeleidende symptomen zoals zwakte, gezichtsverlamming, problemen met spreken, slikken, lopen, duizeligheid, hoofdpijn, incontinentie.

Dubbelzien moet altijd door een oogarts worden onderzocht, ook als het vanzelf verdwijnt. Als ze plotseling optreden en gepaard gaan met andere symptomen zoals pijn of verlamming, is er sprake van een noodgeval!

Wat doet de dokter?

Het eerste aanspreekpunt bij dubbelzien is de oogarts en indien nodig de orthoptist. Terwijl de oogarts de visuele vermogens onderzoekt, houdt de orthoptist zich bezig met de oogpositie, de beweeglijkheid van de ogen en hun interactie.

Onderzoek door de oogarts

Om een ​​diagnose te stellen, doet de oogarts eerst nauwkeurig onderzoek naar de symptomen om aanwijzingen te vinden voor mogelijke oorzaken. Hij zal de volgende vragen stellen:

• Hoe lang zie je al dubbelzien?
• Heb je pijn?
• Ziet u momenteel dubbelzien?
• Was er een trigger? (Blessure, operatie, nieuwe bril)
• Verdwijnen de dubbele beelden als u één oog bedekt?
• Zijn de dubbele beelden er altijd of slechts tijdelijk?
• Verschijnen de dubbele beelden horizontaal, verticaal, schuin of gekanteld?
• Veranderen de dubbele beelden met de kijkrichting of de positie van het hoofd?
• Veranderen de beelden gedurende de dag?
• Ervaart u andere symptomen zoals hoofdpijn, oogpijn, pijn bij oogbewegingen, roodheid van de ogen, gehoorstoornissen, sensorische stoornissen, duizeligheid en/of onvaste loop?
• Is er bij u een andere aandoening vastgesteld, zoals diabetes of multiple sclerose?
• Had u als kind schele ogen?

Vervolgens onderzoekt hij beide ogen gedetailleerd – ongeacht of het dubbelzien in één of beide ogen voorkomt. De arts controleert het gezichtsvermogen, de beweeglijkheid van de ogen en de reactie van de pupillen op licht. Tegelijkertijd let hij op veranderingen zoals uitpuilende ogen of hangende oogleden.

Door één oog tegelijk af te dekken, bepaalt de oogarts ook of het dubbelzien slechts één oog of beide ogen treft. Dit levert verdere aanwijzingen op in de zoektocht naar de oorzaak van diplopie.

Onderzoek door een orthoptist

Als de arts binoculaire diplopie constateert, volgt meestal een zogenaamd orthoptisch onderzoek. Orthoptica is een specialiteit van de oogheelkunde die zich specifiek bezighoudt met oogbewegingsstoornissen. De orthoptist controleert of de getroffen personen scheelzien, driedimensionaal zien en of beide ogen goed samenwerken. Na het onderzoek bespreekt de orthoptist het verdere verloop met de patiënt en de oogarts.

Verdere onderzoeken

Omdat diplopie vele oorzaken kan hebben, zijn verdere onderzoeken vaak nodig voor een betrouwbare diagnose. Deze omvatten beeldvormingsprocedures zoals magnetische resonantiebeeldvorming of computertomografie. Ze maken veranderingen op ooghoogte, de schedel of de hersenen zichtbaar.

Als er een vermoeden bestaat dat de diplopie te wijten is aan bijvoorbeeld diabetes mellitus of een andere algemene ziekte (bloedsomloopstoornis), verwijst hij of zij de patiënt door naar een internist. Zodra alle onderzoeken zijn afgerond, bespreekt de arts de bevindingen met de patiënt en start hij de juiste behandeling voor de patiënt.

Behandeling

Hoe diplopie wordt behandeld, hangt af van de onderliggende oorzaak. Met de behandeling van de onderliggende ziekte verdwijnt het dubbelzien meestal.

Behandeling van monoculair dubbelzien

Monoculair dubbelzien wordt meestal veroorzaakt door een oogziekte, die de oogarts dienovereenkomstig behandelt:

Presbyopie: De arts compenseert bijziendheid of verziendheid met een goed passende bril of contactlenzen.

Kromming van het hoornvlies: Bij een laserbehandeling verandert de arts het hoornvlies zodat het netvlies weer een scherp beeld geeft. De gezichtsscherpte wordt hersteld en dubbelzien verdwijnt.

Cataract: Als de lens vertroebeld is, zien de getroffen personen “als door een sluier.” Tijdens een staaroperatie vervangt de arts de lens door een kunstlens.

Behandeling van binoculair dubbelzien

Behandeling van de onderliggende ziekte

Bij binoculair dubbelzien is het oog zelf niet ziek, maar is de diplopie een gevolg van een andere ziekte. Afhankelijk van de specifieke oorzaak zal de arts de juiste therapie starten. Als de behandeling succesvol is, zal ook het dubbelzien verbeteren.

Als de diplopie wordt veroorzaakt door andere ziekten zoals migraine of multiple sclerose, zal de arts deze met speciale medicijnen behandelen. Hetzelfde geldt voor stoornissen in de bloedsomloop of schildklieraandoeningen. Hoe beter de ziekte onder controle is, hoe minder de effecten op het gezichtsvermogen.

Dubbelzien dat plotseling optreedt en gepaard gaat met verlamming of pijn is een alarmsignaal. In deze gevallen moet de oorzaak zo snel mogelijk door een arts worden opgehelderd en behandeld.

Als de dubbele beelden ondanks de juiste behandeling niet meer verdwijnen, wordt een speciale bril gebruikt. Deze zijn bedekt met folies die de invallende lichtbundel focusseren, zodat de getroffen persoon slechts één beeld ziet. Als alternatief worden ooglapjes of ooglapjes gebruikt om de symptomen te verlichten.

Oefeningen

• Focus op een specifiek doel, zoals een foto.
• Houd het beeld op ooghoogte en op armlengte afstand.
• Probeer zo lang mogelijk slechts één afbeelding te zien.
• Beweeg de foto langzaam en gestaag richting uw neus.
• Stop zodra het enkele beeld twee beelden wordt en keer terug naar de positie waar u voor het laatst één beeld zag.
• Begin de oefening opnieuw.

Kan diplopie worden voorkomen?

Diplopie kan vele oorzaken hebben. Daarom zijn er veel manieren om dubbelzien te voorkomen.

Omdat diplopie vaak wordt veroorzaakt door andere onderliggende ziekten zoals diabetes of hoge bloeddruk, is een gezonde levensstijl de eerste prioriteit bij preventie. Een uitgebalanceerd dieet, voldoende slaap en weinig stress voorkomen dubbelzien niet op betrouwbare wijze, maar minimaliseren het risico wel. Hetzelfde geldt voor ongevallen. Hier beschermen passende maatregelen (veiligheidsbril, dragen van een helm) tegen hoofd- en oogletsel.