Hoe hydrocortison werkt
Hydrocortison (“cortisol”) wordt door het lichaam geproduceerd uit cholesterol in de bijnierschors. De hoeveelheid geproduceerd hormoon wordt voornamelijk gereguleerd door hormonen van de hypofyse (hypofyse).
Vooral in stressvolle situaties wordt er veel hydrocortison aangemaakt om er onder andere voor te zorgen dat het lichaam efficiënt blijft. Dergelijke stress kan voor het lichaam niet alleen het gevolg zijn van een hectische dagelijkse routine, maar bijvoorbeeld ook van slaapgebrek, verslavingen en infecties.
Bij elke vorm van stress worden de energiereserves in het lichaam gemobiliseerd (dwz vet wordt afgebroken), in de lever worden gemakkelijk bruikbare suikers gevormd en worden eiwitten vaker afgebroken. Bovendien worden het immuunsysteem, ontstekingsreacties en wondgenezing, die het lichaam veel energie kosten, vertraagd.
De concentratiepiek in de ochtend wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het innemen van orale corticosteroïdepreparaten om het natuurlijke ritme zo min mogelijk te verstoren. Bij diabetici wordt de ochtendafgifte daarentegen in verband gebracht met verhoogde bloedsuikerspiegels (“dageraadfenomeen”).
Na vrijgave reist hydrocortison via de bloedbaan naar de verschillende weefsels. Daar dringt het de cellen binnen en zorgt ervoor dat er steeds meer eiwitten worden gevormd die de beschreven stressgerelateerde effecten ondersteunen. Om de werking ervan te beëindigen, wordt hydrocortison in sommige weefsels zoals de nieren en de darmen omgezet in het inactieve, dat wil zeggen niet-effectieve, cortison.
Therapeutisch wordt gebruik gemaakt van zowel de hormonale werking (ingenomen als tablet) als de ontstekingsremmende en anti-allergische werking (bijvoorbeeld zalf, crème) van hydrocortison.
Absorptie, afbraak en uitscheiding
Het blijft echter langer aanwezig in de weefsels, waar de werkingsduur acht tot twaalf uur bedraagt.
Hydrocortison wordt uiteindelijk in de lever afgebroken en vervolgens via de nieren in de urine uitgescheiden. Twee dagen na inname heeft 90 procent van de werkzame stof het lichaam weer verlaten.
Bij uitwendig gebruik, bijvoorbeeld als zalf, komen slechts onbeduidende hoeveelheden van het actieve ingrediënt in de bloedbaan terecht.
Wanneer wordt hydrocortison gebruikt?
Hydrocortison wordt in de volgende gevallen gebruikt:
- oraal als vervangingstherapie voor een tekort aan natuurlijk hydrocortison in het lichaam (ziekte van Addison)
- uitwendig bij inflammatoire huidziekten, eczeem en psoriasis
- rectaal voor anaal eczeem of voor de behandeling van ontstekingsziekten van het onderste deel van de dikke darm (zoals colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn)
In deze gewijzigde vorm vertoont hydrocortison een betere penetratie en langdurige afgifte wanneer het op de huid wordt aangebracht en een betere wateroplosbaarheid bij gebruik als injectie (voor acute aandoeningen). De belangrijkste chemische vormen zijn hydrocortisonacetaat en hydrocortisonbutyraat.
Afhankelijk van de ziekte kan hydrocortison voor korte of lange termijn worden gebruikt.
Hoe hydrocortison wordt gebruikt
Hydrocortison wordt plaatselijk gebruikt – dat wil zeggen rechtstreeks op zieke delen van het lichaam – of systemisch – dat wil zeggen, ingeslikt of geïnjecteerd, waardoor het actieve ingrediënt via het bloed elk weefsel in het lichaam kan bereiken.
Een oogzalf met de werkzame stof wordt aangebracht op de conjunctivale pocket (na het naar beneden trekken van het onderste ooglid) of uitwendig op de rand van het ooglid gedurende maximaal twee weken, twee tot drie keer per dag, afhankelijk van de instructies van de arts.
Rectaal schuim voor inflammatoire darmziekten wordt in het begin een- of tweemaal daags aangebracht, daarna slechts eens in de twee dagen na een paar weken.
Systemisch gebruik van hydrocortison vindt plaats door het innemen van tabletten, waarbij de dosering de dagelijkse schommelingen in de bloedspiegel nabootst: het grootste deel van het actieve ingrediënt wordt 's ochtends ingenomen (ongeveer tweederde tot driekwart van de totale dagelijkse hoeveelheid), en de resterende hoeveelheid wordt ingenomen. de middag.
Wat zijn de bijwerkingen van hydrocortison?
Er zijn geen bijwerkingen te verwachten bij een kortdurende behandeling met een lage dosis.
Dit is anders bij een langere of hoge dosis therapie, waarbij de zogenaamde “Cushing-drempel” wordt overschreden. Dit is een individueel afhankelijke dosis toegediend corticosteroïde waarboven bijwerkingen optreden, zoals bij de ziekte van Cushing (pathologisch verhoogde hydrocortison-bloedspiegel).
De gevolgen van het langdurig overschrijden van de Cushing-drempel kunnen zijn: maangezicht, zwaarlijvigheid van de romp, stiernek, hoge bloeddruk, hoge bloedsuikerspiegel, verhoogde dorst en frequent urineren, botverlies, spierafbraak, rug- en gewrichtspijn, vertraagde wondgenezing en verhoogde gevoeligheid voor infecties.
Waar moet bij het gebruik van hydrocortison rekening mee worden gehouden?
Contra-indicaties
Indien geïndiceerd is er in principe geen absolute contra-indicatie behalve een bekende overgevoeligheid voor de werkzame stof of een van de andere bestanddelen van het geneesmiddel – dat wil zeggen geen omstandigheid die het gebruik van de werkzame stof absoluut uitsluit.
Voorzichtigheid is geboden als hydrocortison systemisch wordt gebruikt en bepaalde ziekten tegelijkertijd aanwezig zijn of als er een vaccinatie gepland is. Uw arts zal hiermee bij het voorschrijven rekening houden als u hem/haar hiervan op de hoogte stelt.
Interacties met andere geneesmiddelen
Vooral wanneer hydrocortison in hogere doses wordt ingenomen, kunnen stoornissen in de zout- en waterbalans van het lichaam optreden, bijvoorbeeld als gevolg van een verhoogde kaliumuitscheiding.
Het bloedsuikerverhogende effect van hydrocortison verzwakt het bloedsuikerverlagende effect van veel diabetesmedicijnen.
Het effect van anticoagulantia van het cumarinetype, zoals fenprocoumon en warfarine, kan ook worden verzwakt. Nauwlettend toezicht op de stolling wordt aanbevolen, vooral aan het begin van het gebruik.
De combinatie van hydrocortison met niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), die vaak als pijnstillers worden ingenomen (bijv. ibuprofen, naproxen, acetylsalicylzuur/ASS, diclofenac) verhoogt de bloeding in het maag-darmkanaal.
Hydrocortison wordt gemetaboliseerd met de betrokkenheid van het enzym CYP3A4. Stoffen die dit enzym sterk remmen of de vorming ervan stimuleren (inductoren) kunnen daarom de werking van hydrocortison versterken of verzwakken. Voorbeelden van sterke CYP3A4-remmers zijn:
- antischimmelmiddelen (zoals ketoconazol, itraconazol en voriconazol)
- sommige antibiotica (zoals erytromycine, claritromycine)
- sommige HIV-medicijnen (zoals ritonavir)
Voorbeelden van CYP3A4-inductoren die het effect van hydrocortison kunnen verzwakken zijn:
- anti-epileptica (zoals fenytoïne, carbamazepine, fenobarbital, primidon)
- sommige antibiotica (zoals rifampicine, rifabutine)
- sommige hiv-medicijnen (zoals efavirenz, nevirapine)
Leeftijdsbeperking
In de juiste aangepaste doses kan hydrocortison op elke leeftijd worden toegediend.
Zwangerschap en borstvoeding
Hydrocortison kan tijdens de zwangerschap en borstvoeding onder medisch toezicht worden ingenomen als vervangingstherapie (substitutietherapie). Indien mogelijk mag gedurende deze periode geen behandeling met sterk verhoogde doseringen worden gegeven.
Uitwendige toepassing van hydrocortison is ook mogelijk in alle fasen van de zwangerschap en tijdens het geven van borstvoeding (met uitzondering van het borstgebied).
Hoe u medicijnen kunt verkrijgen met hydrocortison
Voor preparaten die hydrocortison bevatten voor orale toediening, voor injectie, voor rectale toepassing als schuim of zetpil en in concentraties boven 0.5 procent is in alle drie de landen een recept vereist.
Hoe lang is hydrocortison bekend?
Hydrocortison, cortison en aanverwante stoffen zijn ontdekt door de Amerikaanse chemicus Edward Calvin Kendall, die er in 1950 de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor ontving. Hydrocortison werd al in 1949 op de markt gebracht en is inmiddels ook verkrijgbaar als generiek geneesmiddel.
