Het woord receptor is afgeleid van het Latijnse woord recipere, wat 'opnemen' of 'ontvangen' betekent. Heel eenvoudig uitgelegd, zou een receptor kunnen worden beschreven als een aanmeerplaats van een cel, meestal het celoppervlak. Wanneer boodschappers, eiwitten or hormonen bereiken de receptor, ze triggeren een specifiek signaal in de cel. Het beeld van een sleutel (boodschapper) en slot (ontvanger) wordt vaak als metafoor gekozen - alleen wanneer de twee bij elkaar passen wordt een reactie geactiveerd.
Receptor: sensorische cellen in het lichaam
Elke receptor reageert op slechts één specifieke stimulus - net als de eerste schakel in een keten van onze zintuigen, functioneert de receptor als een soort biologische sensor. Als de stimulus sterk genoeg is, wordt deze omgeleid naar een actiepotentiaal, het bereiken van de centrale zenuwstelsel.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen primaire sensorische cellen, die zelf actiepotentialen genereren (bijvoorbeeld de aanraakreceptoren van de huid), en secundaire sensorische cellen, die zelf geen actiepotentialen genereren (zoals de smaak receptoren).
Membraanreceptor en nucleaire receptor
De zogenaamde membraanreceptoren bevinden zich op het oppervlak van biomembranen. Naast het doorgeven van signalen vervullen de receptoren hier de nevenfunctie van het transporteren van stoffen in een cel. Op deze manier virussen kan ook een cel binnengaan.
Onafhankelijk hiervan, bijzonder eiwitten functioneren als nucleaire receptoren. Een nucleaire receptor is zeker de landingsplaats hormonen - de receptor ontvangt hier ook het signaal en zet het om, wat de productie van bepaalde beïnvloedt eiwitten.
Receptoren zijn zeer gespecialiseerd
Omdat elke receptor is ontworpen om op slechts één stimulus te reageren, is er een zeer gespecialiseerd systeem nodig om ons in staat te stellen zintuiglijke input waar te nemen. Om bijvoorbeeld aanraking te voelen, de huid moet worden uitgerust met receptoren voor koud, warmte, druk en pijn.
Elke temperatuurreceptor zendt constant informatie over de lichaamstemperatuur naar de centrale zenuwstelsel Daarbij kan het gewoonlijk geen temperaturen onder de 10 graden of boven de 45 graden verwerken; dit is waar de pijn receptoren treden in werking.
