Wat is vitamine K?
Vitamine K is een van de vetoplosbare vitamines (zoals vitamine A, D en E). Het komt in de natuur voor als vitamine K 1 (phylloquinone) en vitamine K 2 (menaquinone). Phylloquinone komt vooral voor in groene planten. Menaquinon wordt geproduceerd door bacteriën zoals E. coli, die ook in de menselijke darm voorkomen. Blijkbaar is K2 de actievere vorm van de vitamine. Het effect is echter voor beide hetzelfde.
Vitamine K wordt in de darm opgenomen en via het bloed naar de lever getransporteerd, waar het zijn belangrijkste taak vervult: de productie van bloedstollingsfactoren.
Naast de natuurlijke verbindingen vitamine K1 en K2 is er ook de synthetische vitamine K3 (menadion). Vroeger werd het gebruikt om vitamine K-tekort te behandelen, maar het is niet langer goedgekeurd vanwege de bijwerkingen: Vitamine K3 kan onder meer de lever beschadigen en bloedarmoede veroorzaken als gevolg van de afbraak van rode bloedcellen (hemolytische anemie).
Welke functies heeft vitamine K in het lichaam?
Andere effecten van vitamine K: Het voorkomt calciumafzettingen in zachte weefsels zoals bloedvaten en kraakbeen. Ook helpt het bij het reguleren van celprocessen (zoals celdeling) en herstelprocessen in de ogen, nieren, lever, bloedvaten en zenuwcellen. Vitamine K remt ook het botverlies bij vrouwen na de menopauze – het enzym osteocalcine, dat de botmineralisatie reguleert, is vitamine K-afhankelijk.
Vitamine K-antagonisten als medicijn
Wat is de dagelijkse behoefte aan vitamine K?
Hoeveel vitamine K je dagelijks nodig hebt, verschilt van persoon tot persoon. Volgens deskundigen ligt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor jongeren vanaf 15 jaar en volwassenen tussen de 60 en 80 microgram vitamine K, afhankelijk van leeftijd en geslacht. Baby's in hun eerste levensjaar hebben een dagelijkse behoefte aan vitamine K van 4 tot 10 microgram, terwijl kinderen een dagelijkse behoefte hebben van tussen de 15 en 50 microgram, afhankelijk van hun leeftijd.
De Duitse, Oostenrijkse en Zwitserse Voedingsverenigingen hebben (DACH) referentiewaarden ontwikkeld die als passend worden beschouwd en goed worden verdragen:
|
Dagelijkse behoefte aan vitamine K in µg/dag |
||
|
Baby's* |
||
|
0 tot minder dan 4 maanden |
4 |
|
|
4 tot minder dan 12 maanden |
10 |
|
|
kinderen |
||
|
1 tot 4 jaar |
15 |
|
|
4 tot 7 jaar |
20 |
|
|
7 tot 10 jaar |
30 |
|
|
10 tot 13 jaar |
40 |
|
|
13 tot 15 jaar |
50 |
|
|
Tieners / volwassenen |
mannetje |
vrouw |
|
15 tot 19 jaar |
70 |
60 |
|
19 tot 25 jaar |
70 |
60 |
|
25 tot 51 jaar |
70 |
60 |
|
51 tot 65 jaar |
80 |
65 |
|
65 jaar en ouder |
80 |
65 |
|
Zwangere vrouwen |
60 |
|
|
Borstvoeding |
60 |
Bij bepaalde ziekten (verhoogd risico op vasculaire occlusie door bloedstolsels = trombose) kan de arts een verminderde vitamine K-inname aanbevelen.
Vitamine K: Voedingsmiddelen met een hoog gehalte
Lees meer over het vitamine K-gehalte in voedingsmiddelen in het artikel Voedingsmiddelen met een hoog vitamine K-gehalte
Hoe manifesteert een vitamine K-tekort zich?
Onvoldoende inname via voedsel komt zelden voor. Voedingsdeskundigen gaan ervan uit dat je uit een gemengde voeding ruim voldoende vitamine K binnenkrijgt.
Als het vitamine K-gehalte daalt, maakt het lichaam blijkbaar gebruik van de vitamine K die door darmbacteriën wordt geproduceerd. Als er toch sprake is van een bewezen tekort aan vitamine K (bijvoorbeeld bij chronisch nierfalen), bestaat er bloedingsneiging. Dit komt omdat het vitamine K-tekort ervoor zorgt dat de vitamine K-afhankelijke bloedstollingsfactoren niet langer in voldoende hoeveelheden worden geproduceerd – het bloed stolt slechter.
Om te controleren hoe goed de bloedstolling van een patiënt werkt, kan de arts de INR-waarde of Quick-waarde bepalen.