Kort overzicht
- Wat is vaginisme? Krampachtige samentrekking van de vaginale en bekkenbodemspieren, bijvoorbeeld tijdens geslachtsgemeenschap. In ernstige gevallen is alleen al de gedachte aan geslachtsgemeenschap voldoende om een pijnlijke vaginale kramp te veroorzaken.
- Behandeling: Vaginale dilatatoren, psycho- en sekstherapie, ontspanningstechnieken, bekkenbodemtraining, in zeldzame gevallen medicatie.
- Oorzaken: angst voor pijn of letsel tijdens geslachtsgemeenschap, angst voor zwangerschap, traumatische ervaringen (misbruik, geboortetrauma), partnerschapsproblemen, emotionele stress, depressie
- Risicofactoren: Algemene ziekten zoals diabetes of hoge bloeddruk, verstoorde relatie met de eigen seksualiteit.
- Symptomen: Pijnlijke krampen van de vaginale en bekkenbodemspieren, pijn tijdens seks, angst voor pijn en letsel, penis kan niet of alleen met pijn doordringen, schuldgevoelens
- Diagnose: gedetailleerd medisch advies, uitsluiting van fysieke oorzaken zoals infecties of ontstekingen in het genitale gebied.
- Preventie: Gezonde relatie met de eigen intieme omgeving, omgaan met traumatische ervaringen, goed getrainde bekkenbodem, conflictarm partnerschap
Wat is vaginisme?
Het begin van vaginale krampen veroorzaakt meestal een spiraal van angst en pijn. Hoewel de vrouw bijvoorbeeld daadwerkelijk een verlangen naar geslachtsgemeenschap heeft, wordt ze overweldigd door de angst voor pijn. Dit zorgt ervoor dat de spieren in het genitale gebied nog meer samentrekken en de pijn veroorzaken of intensiveren.
Kenmerkend voor vaginisme is dat er geen lichamelijke oorzaken zijn zoals infecties of ontstekingen. De oorzaak van de spasmen ligt in de psyche.
Vaginisme is geen ziekte, maar een pijnlijke seksuele disfunctie. Er is sprake van seksuele disfunctie wanneer u uw seksualiteit niet op bevredigende wijze kunt beleven. Dit omvat problemen met een orgasme of erectie, evenals een gebrek aan seksuele interesse. Bij vaginisme heeft de vrouw een seksueel verlangen, maar penetratie is niet of alleen mogelijk met pijn.
Vormen van vaginisme
Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee vormen van vaginisme, waarbij het tijdstip waarop de vaginale kramp voor het eerst optreedt bepalend is voor het onderscheid. Bij primair vaginisme is de disfunctie vanaf de geboorte aanwezig; bij secundair vaginisme ontwikkelt de stoornis zich in de loop van het leven.
Secundair vaginisme: Bij secundair vaginisme was geslachtsgemeenschap of penetratie van de vagina voorheen mogelijk zonder pijn. Vaginisme wordt veroorzaakt door een traumatische gebeurtenis zoals seksueel misbruik of geboortetrauma.
Wat is GPSPS?
GPSPS is de afkorting voor Genito-Pelvic Pain Penetration Disorder. Dit is een seksuele disfunctie waarbij de symptomen vaginisme (krampen van de vagina) en dyspareunie (pijn tijdens geslachtsgemeenschap) gelijktijdig optreden.
Hoe wordt vaginisme behandeld?
Het doel van de behandeling is om de reflexachtige samentrekking van de vaginale en bekkenbodemspieren te verminderen en de vrouw de controle over haar seksualiteit terug te geven. De vrouw leert langzaam en geleidelijk dat geslachtsgemeenschap mogelijk is zonder pijn.
Vaginale dilatatoren
Vaginale dilatatoren zijn speciale plastic pinnen die verkrijgbaar zijn in verschillende maten. Deze worden door de vrouw zelf in toenemende mate in de vagina ingebracht. Ze zorgen ervoor dat de vagina wijder wordt en dat de spieren gewend raken aan penetratie. Hierdoor ontstaat gevoel voor haar eigen vagina en ervaart de vrouw dat inbrengen zonder pijn mogelijk is.
Psychotherapie en sekstherapie
In veel gevallen van vaginisme is begeleidende psychotherapie nuttig, vooral als traumatische gebeurtenissen zoals misbruik of problemen in de relatie het vaginisme veroorzaken.
Bij sekstherapie gaat de patiënt intensief om met de relatie tot het eigen lichaam en met seksualiteit. Idealiter wordt een seksuele partner bij de therapie betrokken.
Bekkenbodemtraining
Tijdens de bekkenbodemtraining leert de vrouw de bekkenbodemspieren gericht aan te spannen en te ontspannen. Sommige oefeningen kunnen op elk moment eenvoudig in de dagelijkse routine worden opgenomen.
Tips voor het dagelijks leven
- Span de bekkenbodemspieren in het dagelijks leven, bijvoorbeeld bij het wachten bij verkeerslichten of aan de telefoon.
- Span de bekkenbodem bewust aan tijdens lichamelijke inspanning (bijvoorbeeld bij het dragen van zware lasten).
- Vermijd hard persen tijdens de stoelgang.
- Zorg ervoor dat je een uitgebalanceerd dieet eet, rijk aan vezels en voldoende drinkt!
- Overgewicht zorgt voor druk op de bekkenbodem. Probeer uw normale gewicht te bereiken!
Speciale oefeningen voor de bekkenbodem
Kattenbult (staand op vier poten): Kniel op de grond en steun op uw handen, terwijl u uw rug recht houdt. Adem diep in en adem dan uit door je mond. Vorm een kattenbult (rond je rug en trek deze naar boven, hoofd tussen je armen). Adem dan opnieuw in en strek je rug.
Fauteuilwandeling (zittend): Ga op een fauteuil zitten en ga naar de voorkant. Ga met je benen op heupbreedte uit elkaar staan in een rechte hoek. Druk nu uw hielen stevig tegen de vloer. Hierdoor wordt de achterkant van de bekkenbodem geactiveerd. Houd de spanning vast. Om de voorkant van de bekkenbodem te activeren, drukt u de toppen van uw tenen stevig tegen de vloer.
Ontspanningsoefeningen
Emotionele stress en innerlijke spanning kunnen bestaande problemen soms verergeren. Ontspanningsoefeningen helpen om meer innerlijke rust te bereiken. Vooral ademhalingsoefeningen of ‘progressieve spierontspanning’ worden aanbevolen. Vraag uw arts naar therapeuten die u bij deze oefeningen kunnen begeleiden.
Geneesmiddel
In zeldzame gevallen zal de arts medicijnen gebruiken om verdere krampen te voorkomen. Injecties met zogenaamde ‘spierverslappers’ – werkzame stoffen die de spieren ontspannen – verbeteren de klachten, althans tijdelijk.
Praat er met uw partner over zodra u pijn voelt als de penis bijvoorbeeld in de vagina komt. Probeer de penetratie niet te forceren. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel die het ongemak alleen maar vergroot. Probeer te ontspannen en ga snel naar een arts. Hij of zij helpt u de oorzaak van het vaginisme te achterhalen en een passende therapie te vinden.
De behandeling van vaginisme vergt veel geduld – ook van uw partner, maar leidt in de meeste gevallen tot goede resultaten!
Wat zijn de oorzaken van vaginisme?
Oorzaken
De oorzaak van vaginisme ligt in de psyche. Lichamelijke oorzaken zoals infecties of ontstekingen in het genitale gebied (zoals endometriose), die ook krampachtige pijn veroorzaken, zijn meestal niet aanwezig. De kramp in het onderste derde deel van de vagina is een sterke onbewuste verdedigingsreflex van de vrouw, veroorzaakt door angst voor pijn of letsel.
Mogelijke oorzaken zijn
- Getroffen vrouwen vinden dat de vagina te strak is (bijvoorbeeld voor de penis van hun seksuele partner) en zijn bang voor pijn tijdens penetratie.
- Angst voor letsel aan het genitale gebied, bijvoorbeeld door de penis van de partner
- Angst voor zwangerschap
- Afwijzing van de seksuele partner
- Partnerschapsproblemen
- Traumatische ervaringen zoals seksueel misbruik, geboortetrauma of pijnlijke gynaecologische onderzoeken
- Emotionele stress, depressie
Symptomen
De symptomen van vaginisme variëren van vrouw tot vrouw. Bij mildere vormen treedt de kramp alleen op in bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij stress. Bij “totaal vaginisme” verkrampt de vagina altijd zodra deze wordt aangeraakt. Voor getroffen vrouwen zijn zowel geslachtsgemeenschap als het inbrengen van tampons onmogelijk. Ook gynaecologisch onderzoek met een speculum kan voor grote problemen zorgen.
symptomen:
- Pijnlijke krampen van de bekkenbodem en vaginale spieren.
- De krampen kunnen niet vrijwillig worden gecontroleerd.
- Het inbrengen van de penis, vingers, een dildo of een tampon is niet of alleen mogelijk bij hevige pijn.
- Vermijden van seksuele activiteit.
- Vermijding of angst voor een onderzoek door een gynaecoloog.
- In sommige gevallen kan alleen al de gedachte aan penetratie een vaginale kramp veroorzaken.
Als u seksuele problemen heeft, neem dan contact op met uw vertrouwde gynaecoloog. Zij zullen samen met u de oorzaak van het probleem achterhalen en een passende behandeling starten. De behandeling is meestal zeer succesvol, vooral bij vaginisme!
Risicofactoren
Studies tonen aan dat seksuele stoornissen over het algemeen geassocieerd zijn met risicofactoren zoals diabetes, hoge bloeddruk, lipometabolische stoornissen en depressie. Ook meisjes en vrouwen die seksualiteit als iets beschamends beschouwen of die zijn opgegroeid in een gezin waar het onderwerp taboe was, zijn vatbaarder voor vaginisme.
Onderzoek en diagnose
Het eerste aanspreekpunt bij vermoeden van vaginisme is de gynaecoloog. Tijdens een uitgebreid eerste consult (anamnese) zal de arts vragen naar de bestaande problemen. Hij of zij zal ook vragen stellen over eerdere ziekten en seksuele geschiedenis, bijvoorbeeld of er ervaringen zijn met misbruik of problemen in het partnerschap. Ook is het belangrijk dat de arts weet of de patiënt bij elke vorm van penetratie vaginale krampen ervaart en hoe lang het probleem al bestaat. De arts zal ook vragen stellen over eerdere zwangerschappen en geboorten.
Als het mogelijk is – en de betreffende vrouw het onderzoek verdraagt – zal de arts de geslachtsorganen onderzoeken op veranderingen die ook pijn en vaginale krampen veroorzaken. Deze omvatten vaginale infecties, verwondingen, littekens of ziekten zoals endometriose.
Als een gynaecologisch onderzoek (nog) niet mogelijk is, zal de arts de vrouw adviseren hoe verder te gaan. Het onderzoek vindt pas plaats als de vrouw er klaar voor is.
Ter voorbereiding op het onderzoek helpt het om vooraf vertrouwd te raken met uw eigen intieme regio. Dit kan bijvoorbeeld door voor een spiegel naar de vagina te kijken of deze licht aan te raken met uw vingers. Als dit zonder pijn kan worden gedaan, begint de vrouw met inbrengoefeningen: onder ontspannen omstandigheden probeert ze haar vingers of zogenaamde vaginale dilatatoren in de vagina te brengen. Dit zijn bijzondere hengels die verkrijgbaar zijn in verschillende maten. De patiënt leert dat ze nog steeds ongemak kan voelen, maar geen pijn, en dat de negatieve gevoelens na verloop van tijd zullen verdwijnen.
het voorkomen
Verloop van de ziekte en prognose
Als vaginisme onbehandeld blijft, verdwijnt het zelden vanzelf. Als de vrouw wordt behandeld, is de prognose zeer gunstig, zelfs als het vaginisme al jaren aanwezig is. Het slagingspercentage ligt rond de 90 procent.
Auteur- en broninformatie
Deze tekst voldoet aan de eisen van de medische literatuur, medische richtlijnen en huidige onderzoeken en is beoordeeld door medische professionals.