Introductie
Duizeligheid (Latijn: duizeligheid) is een van de meest voorkomende klachten waarmee mensen in het dagelijks leven worden geconfronteerd. Dit zie je onder meer terug in de wachtkamer van de huisarts. Ongeveer 10% van alle huisartspatiënten geeft duizeligheid als reden om het zich voor te stellen.
De frequentie van duizeligheid neemt ook gestaag toe met de leeftijd. Tot 30% van de mensen ouder dan 65 jaar lijdt minstens één keer per maand aan duizeligheid. Duizeligheid is slechts een subvorm van duizeligheid naast lift en oplichterij.
Het wordt gekenmerkt door een directioneel gevoel van rotatie, dat zowel met de klok mee als tegen de klok in kan zijn. Draaiduizeligheid kan in een grote verscheidenheid aan situaties voorkomen en volledig verschillende cursussen volgen. De mechanismen achter de verschillende oorzaken zijn complex en deels nog onverklaard, waardoor een effectieve behandeling vaak moeilijk is.
Waarin verschilt roterende duizeligheid van zwendel?
Roterende duizeligheid en zwendel duiden twee verschillende vormen van duizeligheid aan. Voor een grove differentiatie is de anamnese, dat wil zeggen het ondervragen van de getroffen persoon meestal voldoende. Een roterende duizeligheid voelt min of meer als de duizeligheid die men voelt na een lange draaimolen. De zwaaiende duizeligheid daarentegen is meer te vergelijken met het gevoel op een schip in een deining. Afhankelijk van aan welk type duizeligheid de persoon lijdt, kan dit verschillende oorzaken aangeven, dus een onderscheid tussen de twee vormen van duizeligheid is vooral diagnostisch relevant.
Oorzaken
Duizeligheid is geen ziekte op zich, maar als teken van ziekte onderdeel van een verstoring van het vestibulaire systeem. De werkelijke oorzaak van deze aandoening kan een aantal verschillende ziektebeelden zijn, maar vaak is de locatie van de aandoening direct in het orgaan van evenwicht, het zogenaamde vestibulaire orgaan van het binnenoor. Met name drie ziekten zijn van het grootste belang.
Deze zijn gerangschikt in volgorde van frequentie: om de oorzaak van goedaardig te begrijpen positionele duizeligheid, moet men eerst kijken naar de structuur van het orgaan van evenwicht, die onder meer bestaat uit de drie halfcirkelvormige kanalen en twee blinde eind "buizen" (genaamd sacculus en utriculus). Deze laatste bevatten naast de zogenaamde otholieten haar cellen, die ook zijn opgenomen in de bogen. Dit zijn microscopisch kleine kristallen die op een gelatineus membraan zitten en de fijne bewegingen van de omringende vloeistof versterken wanneer de hoofd is verplaatst.
De oorzaak van goedaardige posturale duizeligheid wordt door de meeste wetenschappers tegenwoordig beschouwd als kleine loslatingen van de otholieten, die een boog blokkeren en zo de typische symptomen veroorzaken. De oorzaak van de ziekte van Menière is nog steeds onverklaard. De achtergrond van de neuritis vestibularis is ook onverklaard.
Een virale infectie van de vestibulaire zenuw is zeer waarschijnlijk. Er is ook sprake van een circulatiestoornis van de endolymfevloeistof in de bogen. Er zijn veel andere oorzaken van duizeligheid.
Ze omvatten bijvoorbeeld circulatiestoornissen van cerebellaire delen, traumatische verwondingen van de cervicale wervelkolom, duizeligheid geassocieerd met migraine, of ernstige psychologische stress en ziekte.
- De goedaardige paroxismale positieduizeligheid
- De ziekte van Menière
- Vestibulaire neuritis (een chronische disfunctie van het evenwichtsorgaan)
Naast de bovengenoemde oorzaken van draaiduizeligheid, kunnen traumatische verwondingen aan de cervicale wervelkolom ook een oorzaak zijn van draaiduizeligheid en duizeligheid in het algemeen. Als gevolg van whiplash trauma, waarbij sprake is van een zogenaamde whiplash-beweging, de gewrichten tussen de hoofd en nekwervels kunnen worden beschadigd, wat leidt tot instabiliteit van het kopgewricht.
Deze instabiliteit resulteert in een onvolledige dislocatie (subluxatie) tussen de eerste twee halswervels en kan neurologische symptomen veroorzaken zoals bewustzijnsverlies door de resulterende druk op delen van de hersenen. In de overgrote meerderheid van de gevallen treedt dan ook duizeligheid op. Als de rotatieduizeligheid alleen optreedt wanneer de hoofd wordt bewogen, is het zeer waarschijnlijk dat er goedaardige paroxismale positioneringsduizeligheid aanwezig is.
Een typisch voorbeeld is het optreden van duizeligheid tijdens een simpele rotatie in bed. De duizeligheid treedt heel plotseling op en duurt tussen de 20 en 30 seconden. Behandeling is meestal zonder problemen mogelijk door een deskundige arts een van de verschillende positioneringsmanoeuvres te laten uitvoeren. Andere soorten duizeligheid treden echter onafhankelijk van de situatie op, of het nu gaat om liggen, staan of lopen.
Dit onderscheidende kenmerk speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de oorzaak van duizeligheid. Naast de puur fysieke oorzaken kan duizeligheid ook verband houden met stress en andere psychische stress en ziekten en zowel een gevolg als een oorzaak hiervan zijn. De resulterende duizeligheid wordt somatoforme duizeligheid genoemd en is zeker niet minder ernstig dan een fysieke oorzaak van vertigo.
In feite lijdt tot 20 procent van alle duizeligheidspatiënten aan deze vorm van duizeligheid. De belangrijkste vraag die als eerste opkomt, is hoe ernstig de symptomen zijn. Behandeling moet vooral worden overwogen als ze de getroffen persoon beperken in zijn of haar dagelijkse activiteiten.
De symptomen van duizeligheid veroorzaakt door stress kunnen sterk variëren. Het kan zich bijvoorbeeld voordoen als roterende, zwaaiende of liftende duizeligheid en kan van patiënt tot patiënt verschillende tijdsperioden aanhouden. Een diagnose van somatoforme duizeligheid wordt vaak voorafgegaan door de odyssee van een echte dokter, zodat effectieve therapie vaak laat begint.
Om deze reden moet rekening worden gehouden met een psychologische oorzaak van de duizeligheid als het bezoek van verschillende specialisten vanwege een duizeligheidssymptoom zonder resultaat blijft. In MS (Multiple sclerose), in de loop van meerdere jaren, zenuwvezels in het midden zenuwstelsel (vooral in de hersenen) worden steeds meer beschadigd. Symptomen zoals verminderd gezichtsvermogen en chronische uitputting treden meestal het eerst op.
Na verloop van tijd kunnen andere symptomen zoals stoornissen in de regulatie van leerling breedte, pijn tijdens oogbewegingen en een verslechtering van het gezichtsvermogen optreden. Door de verstoring van de oogbeweging kunnen acute aanvallen van rotatieduizeligheid optreden. Daarnaast lopen loopstoornissen en een verslechtering in coördinatie kan ook voorkomen.
Hoofdpijn zoals spanningshoofdpijn en migraine kan ook een symptoom zijn van multiple sclerose. De verschillende hoofdpijnklachten gaan ook vaak gepaard met niet-specifieke duizeligheid of draaierigheid. Migraine is een vorm van hoofdpijn die gepaard kan gaan met veel verschillende symptomen.
Duizeligheid is echter niet een van de typische symptomen van een migraine aanval. Hoewel misselijkheid en braken kan optreden, is duizeligheid eerder zeldzaam bij een "normale" migraine. De situatie is anders bij migraine met cerebellaire symptomen. De cerebellum is verantwoordelijk voor de coördinatie van bewegingen en kan daarom leiden tot verlies van evenwicht en duizeligheid wanneer stoornissen optreden. Er kunnen verschillende vormen van duizeligheid optreden, zoals draaiduizeligheid, draaiduizeligheid of zelfs een ongerichte duizeligheid.
