Loopstoornis: oorzaken, tekenen, diagnose, hulp

Loopstoornis: beschrijving

Omdat lopen over het algemeen intuïtief is, denken de meeste mensen niet na over de complexe processen in het zenuwstelsel en de spieren die feitelijk nodig zijn voor een normaal looppatroon. Van bijzonder belang voor een ongestoorde gang zijn het evenwichtsorgaan, de eigen (onbewuste) bewegingswaarneming, informatie via de ogen en de nauwkeurige aansturing van het spierstelsel. Een stoornis in een van deze gebieden kan leiden tot een loopstoornis.

Er zijn veel oorzaken van loopstoornissen. In principe zijn de meeste loopstoornissen echter terug te voeren op twee hoofdoorzaken: een verstoring van het evenwichtsgevoel of een verstoring van het bewegingsapparaat.

Verminderd evenwichtsgevoel

Om rechtop te kunnen staan en te kunnen lopen, heeft hij of zij een intact evenwichtsgevoel nodig. Als dit ontbreekt, kunnen loopstoornissen en valpartijen optreden.

Mocht één van deze drie systemen uitvallen, dan kunnen de twee overige systemen vaak nog compenseren, waardoor het evenwichtsgevoel slechts licht verstoord wordt. Als echter twee van de systemen worden aangetast, treden onvermijdelijk evenwichtsstoornissen op. Wat al deze processen gemeen hebben is dat ze meestal onbewust plaatsvinden en dat men zich pas bewust wordt van het bestaan ervan zodra ze niet meer normaal functioneren.

Vestibulair systeem: Het vestibulaire orgaan bevindt zich in het binnenoor. Het registreert rotaties, evenals versnelling en vertraging van het lichaam. Ieder mens heeft een evenwichtsorgaan in het rechter en linker binnenoor. Voor een normaal evenwichtsgevoel is het belangrijk dat de evenwichtsorganen aan beide kanten intact zijn. Als een van beide faalt, ontstaat er tegenstrijdige informatie. Dit kan het evenwichtsgevoel sterk verstoren en duizeligheid veroorzaken.

Aandoening van het bewegingsapparaat

Om normaal te kunnen lopen, is een mens niet alleen afhankelijk van zijn evenwichtsgevoel, maar ook van een functionerend bewegingsapparaat. Dit betekent dat zijn spierkracht voldoende is en dat zijn mobiliteit niet wordt beperkt door de normale gewrichtsfunctie. Als de spierkracht te laag is, is normaal bewegen slechts in beperkte mate mogelijk.

Heel vaak raakt een gewricht beschadigd door slijtage of door chronische ontstekingen, waardoor het niet meer normaal kan worden bewogen. Bij loopstoornissen zijn vooral problemen met spieren en gewrichten in de voet, het been en de heup van belang.

Overzicht van veelvoorkomende oorzaken van loopstoornissen

Neurologische redenen voor loopstoornis

Deze categorie omvat voornamelijk ziekten van de hersenen en het zenuwstelsel waarbij loopstoornissen kunnen optreden:

Parkinson	Een kleine, voorovergebogen gang is typerend voor de ziekte van Parkinson.
Multiple sclerose	Bij multiple sclerose komen evenwichtsstoornissen het meest voor, wat resulteert in een onvaste gang.

Beschadiging van het binnenoor	Schade aan een van de twee evenwichtsorganen in het binnenoor, bijvoorbeeld door medicijnen, ontstekingen of ziekten zoals de ziekte van Menière, leidt tot evenwichtsstoornissen en duizeligheid.
Vitamine tekort	Een tekort aan vitamine B12 kan bijvoorbeeld funiculaire myelose veroorzaken, waarbij naast sensorische stoornissen in de armen en benen ook loopstoornissen optreden.

Bijwerkingen van geneesmiddelen	Vooral medicijnen die de hersenen aantasten, zoals neuroleptica, anti-epileptica en benzodiazepines kunnen de oorzaak zijn van loopstoornissen.
Hersentumor/	Afhankelijk van de locatie van de tumor zijn de sensorische en/of motorische functies verstoord.
Ontstekingsziekten	In gevallen van de ziekte van Lyme in het centrale zenuwstelsel (neuroborreliose) zijn bijvoorbeeld bewegingsstoornissen zoals loopstoornissen mogelijk.
Dilatatie van de hersenventrikels als gevolg van verhoogde druk in het hersenvocht
Chronisch alcoholgebruik leidt tot hersenbeschadiging (syndroom van Wernicke-Korsakow).

Orthopedische redenen voor loopstoornissen

Deze categorie omvat voornamelijk ziekten van het bewegingsapparaat waarbij een loopstoornis kan optreden:

Slijtage van de gewrichten (artrose)	Artrose kan de mobiliteit van een gewricht ernstig beperken, wat kan leiden tot loopproblemen, vooral als de knieën, heupen of enkels aangetast zijn.

Reumatische aandoeningen	Ziekten van het zogenaamde reumatische type kunnen een normaal lopen onmogelijk maken als gevolg van gewrichtsvernietiging en chronische pijn.
Spierzwakte	Vooral erfelijke ziekten met spierzwakte (spierdystrofie, myotone spierdystrofie, enz.) zijn verantwoordelijk voor loopstoornissen.
Een hernia (schijfverzakking) betekent vaak hevige pijn voor de getroffen persoon, die daardoor ook loopstoornissen kan ontwikkelen.
	Geen orthopedische ziekte in strikte zin: stoornissen in de bloedsomloop veroorzaken pijn in de benen, waardoor de getroffenen slechts korte afstanden kunnen lopen.
Spasticiteit van de spieren	Een toename van de spierspanning (spiertonus) kan het gevolg zijn van schade aan de hersenen en normaal lopen bemoeilijken.
verwondingen	Een fractuur van de femurhals is bijvoorbeeld een veel voorkomende oorzaak van loopstoornissen op oudere leeftijd.

Naast de tot nu toe genoemde fysieke redenen voor een loopstoornis kunnen ook psychische problemen verantwoordelijk zijn voor een verstoorde loop. De onderliggende psychische stoornissen zijn zeer divers. Psychogene loopstoornis werd bekend door onderzoek onder oorlogsvluchtelingen na de Eerste Wereldoorlog.

Psychogene loopstoornis komt echter niet alleen voor in de context van PTSS. De psychologische oorzaken kunnen heel verschillend zijn. Ze hebben echter allemaal gemeen dat ze in de eerste plaats niet veroorzaakt worden door een storing van het zenuwstelsel of het bewegingsapparaat, maar in feite vooral psychologisch van aard zijn.

Loopstoornissen: wanneer moet u naar een arts?

Loopstoornissen: wat doet de dokter?

Bij een loopstoornis is het afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak welke arts het juiste aanspreekpunt is. Als de kans groter is dat de loopstoornis neurologisch is als gevolg van schade aan het zenuwstelsel (zenuwwegen, hersenen, ruggenmerg), kan een specialist in neurologie u helpen.

Medische geschiedenis (anamnese)

Aan het begin van het bezoek aan de arts vindt er een uitgebreid gesprek plaats tussen de patiënt en de arts, waardoor belangrijke informatie over de oorzaak van de loopstoornis kan worden verkregen. Uw arts zal u verschillende vragen stellen. Bijvoorbeeld:

Hoe lang heeft u de loopstoornis al?
Is de loopstoornis plotseling ontstaan of is deze geleidelijk ontstaan?
Is de loopstoornis altijd aanwezig of veranderen de klachten?
In welke situaties komt de loopstoornis voor?
Gebruikt u medicijnen? Zo ja, welke?
Heeft u eerder ziekten gehad (bijvoorbeeld een hartaanval, beroerte, orthopedische ziekten)?
Heeft u naast loopstoornissen nog andere klachten zoals duizeligheid of gevoelsstoornissen in armen of benen?

Fysiek onderzoek

Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van de ‘timed up and go test’ (de tijd die nodig is om op te staan en te lopen). Bij deze test wordt u gevraagd op te staan uit een stoel, drie meter te lopen en weer op de stoel te gaan zitten. De arts meet de tijd die ze hiervoor nodig hebben. Normaal gesproken duurt het niet meer dan 20 seconden om deze oefening uit te voeren. Als het langer dan 30 seconden duurt, wordt dit als abnormaal beschouwd en is er dus waarschijnlijk sprake van een loopstoornis.

Als u door het sluiten van uw ogen problemen krijgt met evenwicht en zwaaien, duidt dit op een verstoring van de informatiegeleiding in het ruggenmerg, wat leidt tot een evenwichtsstoornis (“spinale ataxie”). Als ze al problemen hebben met deze oefening met de ogen open en het sluiten van de ogen geen effect heeft op de stabiliteit van je houding, duidt dit eerder op schade aan het cerebellum.

Na de oefening wordt bepaald hoe ver hij zijn positie heeft gedraaid door in één richting te trappen. Een rotatie van meer dan 45 graden ten opzichte van de uitgangspositie is opvallend en duidt op schade aan het cerebellum of het evenwichtsorgaan. Naast het beoordelen van het looppatroon en het evenwicht, voert de arts ook een algemeen neurologisch onderzoek uit. Daarbij beoordeelt hij reflexen, spierkracht en gevoeligheid.

Verdere onderzoeken

Computertomografie (CT) of magnetische resonantie beeldvorming (MRI)
Meting van zenuwgeleidingssnelheid met elektroneurografie (ENG)
Onderzoek van bloed en/of hersenvocht (CSV)
Meting van hersengolven (elektro-encefalografie, EEG)
Meting van zenuw-spiergeleiding (elektromyografie, EMG)
Oogtest, gehoortest

therapieën

Vooral bij orthopedische oorzaken is soms een chirurgische ingreep noodzakelijk. In veel gevallen zijn ondersteunende therapiemaatregelen zoals fysiotherapie (fysiotherapie) en fysieke behandelmethoden (zoals oefenbaden, massages, warmtetoepassingen enz.) nuttig bij loopstoornissen om de spierkracht te versterken en de bewegingscoördinatie te verbeteren.

Loopstoornissen: wat u zelf kunt doen

Als onderdeel van de behandeling van een loopstoornis leert men in de fysiotherapie enkele loopoefeningen. Deze moeten regelmatig thuis worden uitgevoerd. Ook al gaat de vooruitgang letterlijk langzaam en ‘stap voor stap’. Door het versterken en mobiliseren van nog bestaande reserves kunnen defecten in het zenuwstelsel vaak worden gecompenseerd.

In het geval van een bestaande loopstoornis moet alcohol indien nodig volledig worden vermeden, omdat alcohol de hersenen en zenuwbanen beschadigt. Polyneuropathie als gevolg van diabetes mellitus (diabetes) is een van de meest voorkomende oorzaken van loopstoornissen. Als diabetes tijdig door een arts wordt ontdekt en behandeld, zijn ernstige gevolgen zoals loopstoornissen vaak te vermijden.

Belangrijk bij loopstoornissen: Valpreventie

Als een persoon met een loopstoornis al is gevallen of er op enig moment een val kan plaatsvinden, moeten in ieder geval preventieve maatregelen worden genomen om het risico op vallen en de mogelijke gevolgen van een val tot een minimum te beperken.