Introductie
Geel koorts is een infectieziekte die wordt overgedragen door muggen. Het virus dat de ziekte veroorzaakt, wordt geel genoemd koorts virus. De ziekte wordt meestal gekenmerkt door koorts, misselijkheid en braken en kan vanzelf verdwijnen of, in ernstigere gevallen, tot de dood leiden als het niet wordt behandeld. De redenen hiervoor zijn bloeding in het maagdarmkanaal en plotselinge lever en nier mislukking als complicaties. Gele koorts komt het meest voor in Afrika bezuiden de Sahara en Zuid-Amerika, daarom wordt vaccinatie tegen gele koorts geregeld voordat naar deze gebieden wordt gereisd.
In welke gebieden is gele koorts aanwezig?
Gele koorts komt voor in Afrika, Zuid-Amerika en Midden-Amerika. Aangezien de getroffen gebieden in het gebied van bepaalde breedtegraden voorkomen, spreekt men ook van de zogenaamde "gele koortsgordel". In Afrika worden vooral de gebieden ten zuiden van de Sahara, die op de hoogte van de evenaar liggen, aangetast.
Populair, in het gele koortsgebied gelegen safaribestemmingen zijn ZB Kenya, Tanzania. De West-Afrikaanse staten aan de Golf van Guinee worden ook bijzonder getroffen.
In Zuid-Amerika komt gele koorts vaker voor in het noordelijke deel van het continent: Brazilië, Peru, Bolivia, Venezuela, Ecuador en Colombia. Argentinië en Chili worden niet beïnvloed. In Midden-Amerika komt gele koorts minder voor dan in Zuid-Amerika, vooral de Caribische eilandstaten worden getroffen: Cuba, Dominicaanse Republiek, Jamaica en Haïti. Gele koorts kan in verschillende getroffen landen zeer verschillend worden verspreid, dus het is raadzaam om voor vertrek medisch advies in te winnen. Er zijn tot op heden geen gevallen van gele koorts gemeld vanuit Azië, hoewel de klimatologische omstandigheden die nodig zijn voor overdracht daar ook aanwezig zijn.
Welke muggen brengen gele koorts over?
Het gele koortsvirus behoort tot de flavivirusfamilie en komt voornamelijk voor in de tropische en subtropische zones van Afrika en Zuid-Amerika. In het verleden kwam de ziekte alleen voor in Afrika, maar werd ook via de slavenhandel naar Zuid-Amerika verspreid. De mug, die het gele koortsvirus overbrengt, komt ook voor in Azië, maar daar komt de ziekte niet voor.
Er is geen verklaring voor dit fenomeen. Het gele koortsvirus wordt door een muggenbeet van de mug op de mens overgedragen. De enige organismen waarin het virus kan overleven, zijn primaten (mensen en apen) en de muggen zelf.
Volgens statistieken worden elk jaar ongeveer 200,000 mensen ziek met gele koorts in risicogebieden, waarvan er 30,000 overlijden. In Duitsland moet de ziekte met naam worden gemeld. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee soorten muggen, die beide gele koorts veroorzaken: Aedes aegypti en oerwoudmuggen (bijv. Aedes africanus in Afrika en Haemogogus muggen in Amerika).
Oerwoudmuggen kunnen het gele koortsvirus door hun beet overbrengen op veel verschillende soorten apen, die het natuurlijke reservoir zijn van de ziekteverwekker. Jungle-muggen kunnen echter ook mensen met gele koorts infecteren die in tropische regenwouden leven. Als deze besmette mensen later in meer stedelijke gebieden verblijven, kan het gele koortsvirus worden ingenomen door de mug Aedes aegypti.
De reden hiervoor is dat deze mug zich voortplant in de buurt van menselijke nederzettingen. Zo wordt de mug Aedes aegypti een drager van het gele koortsvirus van mens tot mens, dat een "vector" wordt genoemd. De mug Aedes aegypti kan grote uitbraken van de ziekte veroorzaken in gebieden waar veel mensen niet zijn ingeënt tegen gele koorts.
Het virus behoort tot de flavivirusfamilie (Latijnse flavus = geel). Deze virussen een genetisch materiaal hebben dat bestaat uit een enkele RNA-streng. Ze hebben gemeen dat ze allemaal worden overgedragen door muggen of teken. Het gele koortsvirus infecteert cellen van de immuunsysteem, bv. aasetercellen, en begint hier met de vermenigvuldiging van het genetisch materiaal.
