Classificatie van perceptie komt overeen met categorisatie, wat helpt bij het interpreteren van wat wordt waargenomen. Alle menselijke cognitieve categorieën vormen samen de mentale representatie van de wereld. Misclassificaties van perceptie komen voor in de context van wanen.
Wat is classificatie?
Classificatie is een onderdeel van cognitieve perceptuele verwerking en wordt vaak geassocieerd met de uitdrukking van categorische perceptie. Classificatie is een van de laatste processen in de perceptuele keten. Het komt ver na de primaire zintuiglijke indruk voor en wordt soms begrepen als een onderdeel van de interpretatie van waarnemingen. Bij het classificeren van een perceptie, de hersenen rangschikt conceptueel de waargenomen stimuli in zijn weergave van de wereld. De prikkels worden opgevangen door de zintuigen en er ontstaat een primaire zintuiglijke indruk die nog vrij is van cognitieve en affectieve verwerking en modificatie. Dit stadium komt overeen met perceptueel stadium I, dat sensatie wordt genoemd. In fase II wordt de primaire zintuiglijke indruk georganiseerd door de hersenen Pas in fase III volgt de identificatie van het waargenomene, wat gepaard gaat met een classificatie van de perceptie in de zin van iets herkenbaars. Classificatie is een onderdeel van cognitieve perceptuele verwerking en wordt vaak geassocieerd met de uitdrukking van categorische perceptie. In deze context wordt het continuüm van alle externe stimuli onderverdeeld in individuele categorieën door de prestaties van het perceptuele apparaat. Categorisering is een cognitief vermogen waarmee mensen door middel van intuïtie collectieve termen kunnen sorteren en toewijzen aan verschillende entiteiten. Cognitieve categorieën hebben overeenkomsten als basis. De categorisering van perceptie heeft dus een vergelijking met eerdere kennis als basis. Categorievorming is niet alleen een essentieel proces bij de evaluatie en interpretatie van perceptuele inhoud, maar speelt ook een essentiële rol in besluitvormingsprocessen.
Functie en taak
Voordat een classificatie van de perceptie mogelijk wordt, moet de hersenen probeert de waargenomen sensatie zo geordend mogelijk te structureren. Voor dit doel assembleren de hersenen de individueel waargenomen informatie tot een geheel. Op deze manier resulteert wat wordt waargenomen in een samenhangend en relatief uniform beeld. Vanuit het oogpunt van evolutionaire biologie dient perceptie de mens als een bron voor reacties op de buitenwereld. Perceptie is dus een belangrijke parameter om te overleven. Vanuit dit oogpunt helpen alleen coherente en begrijpelijke waarnemingen de mens. Om deze reden vat het menselijk brein waargenomen feiten bijvoorbeeld zo samen dat ze een overtuigend begrijpelijk beeld worden. Pas na deze structurering vindt een categorisering van de beleving plaats. Deze indeling komt overeen met de indeling. De hersenen classificeren de informatie dus door middel van cognitieve processen voor zover ze deze in bepaalde categorieën ordenen. Deze categorieën bestaan al vóór de waarneming en zijn individueel, hoewel veel van persoon tot persoon overlappen. De classificatie kan dus worden opgevat als een geheugen proces of vindt op zijn minst plaats met behulp van geheugeninhoud. In de geheugen alle eerder waargenomen stimuli worden opgeslagen als categorieën en kunnen elke nieuwe perceptie als uitgangspunt van de classificatie dienen. De toewijzing van waargenomen dingen aan bepaalde categorieën helpt om de sensorische indruk te identificeren. Categorieën zijn een intern archiverings- en sorteersysteem dat overeenkomt met een mentale weergave van de buitenwereld. Categorieënystemen voor het classificeren van percepties veranderen voortdurend en zijn altijd uitbreidbaar of aanpasbaar. Op basis van steeds nieuwe percepties generaliseert de mens bijvoorbeeld. Dat wil zeggen, hij ontwikkelt regels door middel van bepaalde ervaringen om deze regels toe te passen op nieuwe percepties.
Ziekten en kwalen
Als gevolg van de noodzakelijkerwijs voorkomende classificaties van alle percepties, vindt categorisering noodzakelijkerwijs plaats. Deze noodzakelijke categorisering geeft aan dat mensen van nature vatbaar zijn voor vooroordelen. Aangezien de categorieën voor het classificeren van percepties echter flexibel zijn, hoeven menselijke categorisaties niet noodzakelijkerwijs gecategoriseerd te worden door middel van diepgewortelde vooroordelen. De discriminatie geassocieerd met sociale en culturele vooroordelen is dus slechts perifeer gerelateerd aan het perceptieproces. Een verkeerde categorisering van percepties ligt ten grondslag aan veel psychische aandoeningen. Een daarvan is schizofrenie Waanideeën zijn kenmerkend voor schizofrene mensen, bijvoorbeeld in de vorm van vervolging manie of grootheidswaanzin. Bij waanvoorstellingen ontwikkelen patiënten pathologisch valse ideeën over de werkelijkheid. Hun waanvoorstellingen lijken zo echt voor hen dat ze er onwankelbaar aan vastklampen. Bijna alle omstandigheden in het leven van de getroffen persoon kunnen het onderwerp van de waanvoorstelling worden. Veel van de getroffen personen voelen zich soms vervolgd, schrijven een samenzwering tegen hun persoon toe aan hun omgeving of voelen zich ernstig ziek, wat overeenkomt met een hypochondrische waanvoorstelling. Waanideeën van politieke of religieuze aard worden gegroepeerd als grootheidswaanzin en gaan vaak gepaard met het idee geroepen te worden tot iets groters. De getroffen personen zijn niet in staat hun waanideeën te herkennen als zijnde geen voeling met de werkelijkheid. Bij grootheidswaanzin wordt het waanbeeld vaak geassocieerd met een hoge behoefte om te communiceren, vooral bij paranoïde schizofrenen met buitenaardse grootheidswanen. Als oorzaak van waanvoorstellingen gaan wetenschappers nu uit van een verkeerde betekenisentoekenning en dus een misplaatste categorisering van extern waargenomen processen in de omgeving. Patiënten plaatsen conventionele alledaagse gebeurtenissen vaak in de categorie van een test erop. Een verkeerde categorisering is ook aanwezig in de context van andere wanen, bijvoorbeeld in de waan van jaloezie of de waan van het niets. Traumatische ervaringen in de geschiedenis van de patiënt zijn waarschijnlijk betrokken bij de foutieve processen van categorisering van de waarneming.
